Sağımcı, atalarımız “Ayak yoksa, at yok” derlermiş. Özellikle Kadim Türk Kültüründe bu söz çok önemliymiş. Giderek bu söze bir ilave geldi.
Meme yoksa, inek yok.
İnekler işkembeleri, ayakları ve memeleri sağlam olduğu sürece verimli bir şekilde ömürlerini devam ettirebilirler. Tabii, her organ önemlidir, ama ineklerin memesi en önemli organlarıdır. Biz ise bu en önemli organı sağımcıya teslim ederiz.
Sağımcı önemli bir kimsedir. Memedeki sütü almanın yanısıra, ineğe yakın olmasının verdiği avantajla başka konuları da gözlemleyebilir. Örneğin; ineğin arkasından gelen bir akıntıyı, ishali, dışkının rengini ve kıvamını, ayaklarda oluşan bir problemi kolayca gözlemleyebilir. Sütün azalmasını, geç indirilmesini, memenin iltihabını, sütün rengini, pıhtılı olup olmadığını ilk önce sağımcı görür. Sağımcı neredeyse, bir alarm mekanizması gibidir.
Sağımcı yaptığı işin önemini kavramalıdır. İşletme sahibi de sağımcının önemli bir iş yaptığını bilmelidir.
Sağımcı ineklere nazik davranmalı, temizliğe, özellikle de “Kuru ve Temiz” ilkesine özellikle uymalıdır. Memeler tekniğine uygun hazırlanırsa işletmede meme iltihabına çok az rastlanır. Çiftlikte kullanılan altlık materyali ile mastitis (meme iltihabı) arasında bir ilişki olduğu söylense de, sağımcı bilinçliyse kötü altlık materyalinin vereceği zararı bile önleyebilir. Bu yüzden sağımcının mutlaka “mikrop” bilinci olmalıdır. Gözle görülmeyen mikropların kolayca bulaşabileceğini öğrenmelidir. Sağım öncesi memenin hazırlanmasının mikropların bulaşmasıyla yakından ilgili olduğunu bilen bir sağımcılar memenin sağıma hazırlanmasında daha dikkatli olur.
Ayrıca; makineli sağımlarda sağım makinesinin kullanımı konusunda, vakum konusunda doğru olanı bilmek ve uygulamak zorundadır.
İneğin en önemli organını teslim ettiğimiz sağımcılar, eğitime tabi tutulmalıdır. Meme iltihabı olaylarında başlıca sorumluluğun kendisinde olduğunu bilmelidir. Eğitim esnasında özellikle meme başının hazırlanması, kuru tutulması, ön daldırma, son daldırma işlemleri ve işlemlerin önemi öğretilmelidir. Ön daldırma, son daldırma, ilk süt damlacığının bir kaba sağılıp bakılması, kurulama gibi işlemlerin neden yapıldığı anlatılmalıdır. Sağımcı bu işlerin neden yapılması gerektiğini bilirse daha fazla dikkat sarf edecektir.
Ayrıca; iyi bir sağımcı kendi kendini de kontrol edebilir. Her sağım sonunda süt filtresini kontrol ederek meme başı hazırlama tekniğinde ne kadar başarılı olup, olmadığını görebilir. Süt filtrelerinin kirli olması durumunda, bir sonraki seferde daha özenli davranması gerektiğini anlar.
Meme sağlığının göstergesi somatik hücre sayısı, çiftlik temizliğinin göstergesi ise toplam bakteri sayısıdır. Bunların yüksek olması sağım hijyeninin iyi olmadığı anlamını taşır. Yine sorumlusu sağımcıdır. Hatta ABD’de sağımcılara düşük somatik hücre ve düşük toplam bakteri sayısından dolayı prim veren çok sayıda işletme vardır.
Bütün bunları gözönüne alırsak, işletmenin kazancı ve süt hijyeni açısından sağımcıların ve sağımcı adaylarının eğitilmesi, hatta sertifikalı eğitim programlarına alınarak eğitilmeleri şarttır. Bu yönde bir eğitim sürü yönetiminin başlıca koşuludur. İleride eğitim almamış ve sertifikası olmayan sağımcılara memelerin emanet edilmemesi için şimdiden harekete geçilmeli, sağımcı kursları açılmalıdır.