Pedigri Sözlüğü
Lineer Tip Değerlendirme
| Daughter: Kızı | |
| TPI | Toplam Performans (Verim) Endeksi |
| PTA Milk (lbs) | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Süt (libre) |
| PTA Protein (lbs) | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Protein (libre) |
| PTA Protein (%) | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Protein (%) |
| PTA Fat (lbs) | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Yağ (libre) |
| PTA Fat (%) | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Yağ (%) |
| Reliability | Güvenilirlik |
| Dtrs/Herds | Kızlar / Sürüler (Kaç sürüde kaç kızı var) |
| ID | Kimlik |
| PTA Type | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Tip (Buradaki Tip, Holstein ırkı ile ilgili fiziksel özelliklerdir) |
| Udder Composite | Meme Kompozit Değeri |
| Feet & Leg Composite | Ayak & Bacak Kompozit Değeri |
| Body Composite | Vücut Kompozit Değeri |
| Dairy Composite | Sütçülük Kompozit Değeri |
| Reliability | Güvenilirlik |
| Dtrs/Herds | Kızları / Sürüler (Kaç sürüde kaç kızı var) |
| aAa | Boğanın sahip olduğu belli özelliklerine göre, kızlarında öncelikle hangi özellikleri geliştirebileceğini gösterir. |
| Country | Ülke |
| %DBH (Service Sire) | Zor doğum yüzdesinin tahmini değeridir (ilk kez doğum yapacak düvelerdeki). |
| Rel.% / Observations | % Güvenilirlik / Gözlem Sayısı |
| %DBH (Daughter) | Zor doğum yüzdesinin tahmini değeridir (ilk kez doğum yapacak kızının) |
| Rel.% / Observations | % Güvenilirlik / Gözlem Sayısı |
| SCS | Somatik Hücre Sayısı |
| NM | Net Değer (Ekonomik Endeks) |
| Productive Life | Verimlilik Ömrü |
| Milking Speed | Sağım hızı |
| Disposition | Sağım mizacı |
* : Göğüs çevresi, merme ve ineğin ön tarafındaki kemik yapısı
** : Vücut derinliği: Kaburga kafesine gore.
Pedigri Sözlüğü Kısaltmalarının Türçe ve İngilizce Açılımları
| Önceden Tahmin edilen Toplam Performans Endeksi | PTPI | Predicted Total Performance Index |
| Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği | PTA | Predicted Transmitting Ability |
| Önceden Tahmin Edilen Sütçülük Fiziksel Özellikleri Aktarma Yeteneği | PTAT | Predicted Transmitting Ability Type |
| Toplam Performans Endeksi | TPI | Total Performance Index. |
| İnek Toplam Performans Endeksi | CTPI | Cow total Performance Index |
| Dolar Cinsinden PTA | PTA$ | PTA Dollars |
| Sütçü Sürüleri Geliştirme Birliği Verim Kayıtları | DHR | Dairy Herds Improvement Association Records |
| Süt Verimi | M | Milk |
| Yağ Verimi | F | Fat |
| Protein Verimi | P | Protein |
| Güvenilirlik | R | Reliabity / (REL) |
| Sütçülük Fiziksel Özellikleri | T | Type |
| Meme Kompozit Değeri | UDC | Udder Composite Index |
| Ayak Bacak Kompozit Değeri | FLC | Foot Leg Composite |
| Kaçıncı Laktasyon | AGE | Age |
| Sağım Sayısı | X | X |
| Günler | DAYS | Days |
| Süt | MILK | Milk |
| Yağ | FAT | Fat |
| Protein | PRT | Protein |
| 1 Pound = 0.454 Kg |
Pedigri Sözlüğü Kısaltmaları
| MALE | Male | Erkek |
| FEMALE | Female | Dişi |
| TPI | Total Performance Index | Toplam Verim Endeksi |
| PTPI | Predicted Total Performance Index | Tahmin Edilen Toplam Verim Endeksi |
| PTA | Predicted Transmittng Ability | Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği |
| CTPI | Cow Total Perofrmance Index | İnek Toplam Verim Endeksi |
| D/AV | Daughter / Average | Kızlarının Ortalamaları |
| M | Milk | Süt |
| F | Fat | Süt Yağı |
| P | Protein | Süt Proteini |
| NM | Net Merit | Net Değer (Ekonomik Endeks) |
| PL | Productive Life | Verimlilik Ömrü |
| SCS | Somatic Cell Score | Somatik Hücre Skoru |
| T | Type | Tip (Sütçülük Fiziksel Özellikleri) |
| UDC | Udder Composite Index | Meme Komposit Değeri |
| FLC | Foot Leg Composite | Arka Ayak – Bacak Komposit Değeri |
| %R | Reliability | Güvenilirlik |
| Age | Age | Laktasyon Sayısı |
| X | X | Sağım Sayısı |
| Days | Days | Günler |
| DHR | Sütçü Sürü Kayıtları |
| Yield Evaluation | Verim Değerlendirmesi |
| Type Evaluation | Type Evaluation Tip Değerlendirmesi |
Pedigri Sözlüğü TERİMLERİN ANLAMLARI
Predicted Transmitting Ability (PTA)/ Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği: Bir hayvanın yavrularına (döllerine) aktaracağı genetik üstünlüğün (düşüklüğün) tahminidir; PTA değeri, hem erkekler hem de dişiler için kullanılır; 1995 da doğan inekler, ortalama 0 (sıfır) olarak alınır (süt, yağ, protein ve tipte).
Reliability (REL)/Güvenilirlik: Değerlendirilmede kullanılan ölçü; hayvanın kendisi, ebeveynleri, ve yavruları (dölü) dikkate alınır.
Somatic Cell Score (SCS)/ Somatik Hücre Sayımı: Süt örneği içinde mevcut somatik hücre sayısıdır. Her ml sütte 500.000 den fazla somatik hücre konsantrasyonu, memenin anormal kondisyonda olduğunu gösterir. Ortalama 3.2’dir. Düşük değerler tercih edilir. Düşük değer, boğanın kızlarının mastitise dirençli olduğunu gösterir. Ancak kalıtım derecesinin çok düşük olduğu akılda tutulmalıdır (%5’den az).
PTA SCS: Bir hayvanın mastitise olan direncini yavrularına aktarma yeteneğidir. İlk 5 laktasyonun ortalama SCS değeri kaydedilir, döneme ve buzağılama yaşına göre ayarlanır. Bir hayvanın değerlendirmesi, 1990 da doğan ineklere bağlı olarak hesaplanır ve daha sonra 1995 da doğan ineklerin ilk laktasyon ortalama SCS değerine ilave edilir (yaşa, doğum ayına ve laktasyon süresine göre standardize edilir). Holsteinlar için ortalama PTA SCS değeri yaklaşık 3.2’dir.
Calving Ease/Kolay Buzağılama: Düvelerin ilk buzağılamalarında görülen zor doğum yüzdesindeki tahmindir. Gözlemler (Observations) – Gözlem sayısı. Bu sayı, her boğanın değerlendirmesine dahil edilen buzağılama sayısıdır.
Calving Ease Reliability/Kolay Buzağılama Güvenilirliği: Düvelerdeki zor doğum yüzdesinin güvenilirliğidir. Bu değerlendirmenin hesaplanmasında kullanılan pedigri (secere) ve progeny (döl/yavru) miktarını gösterir. Kanıtlar kesinleştikçe güvenilirlik artar.
Production dtrs and Type dtrs/Verim yönünden ve Tip yönünden kızları: PTA ve Tip ile ilgili kompozit değerlerinin güvenilirliğinin hesaplanmasında kullanılan kızların sayısıdır. Production herds and Type herds (Verim yönünden sürü ve Tip yönünden sürü)- PTA ve Tip kompozit değerlerinin güvenilirliğinin hesaplanmasında kullanılan kızların geldiği sürülerin sayısıdır.
PL / Productive Life / Verimlilik Ömrü: Ay cinsinden hesaplanır. Bu değer için ortalama sıfırdır. 1.0 PL değeri, söz konusu boğanın kızlarının sürüde, o sürünün ortalamasından 1 ay daha fazla kalacağını gösterir. Genç boğalar için kızlarının değerlerinin gelmesi beklenmelidir.
Net Merit / Net Değer: Bir ekonomik indekstir. Şubat 2000 sonuçlarında net değer ?8’den +639 arasında değişmektedir. Örneğin, 615 bu skalada oldukça yüksek bir değerdir. Net değer, bir çiftçinin söz konusu boğayı kullandığında beklenen ek karı gösterir. Bu değer, ABD’deki süt fiyatlarına vb koşullara bağlıdır.
Milking Speed / Sağım Hızı: Skala, 1-5 arasındadır. Sağım hızı 1 ise o boğanın kızının ortalamadan yavaş sağıldığını gösterir. Ortalama değer 3’dür. 5 ise ortalamadan hızlı sağıldığını gösterir.
Disposition / Sağım Mizacı: Skala, 1-5 arasındadır. 1, o boğanın kızlarının sinirli ve heyecanlı olduğunu gösterir. Ortalama değer 3’dür. 5 değeri, o boğanın kızlarının sakin olduğunu gösterir.
Source definitions/Bu tanımların kaynakları:
USDA: ABD Tarım Bakanlığı, tüm verimi ile ilgili bilgileri hesaplar.
HA: Holstein Birliği tip ile ilgili hesaplamaları yapar.
NAAB: Hayvan Yetiştiricileri Ulusal Birliği, kolay buzağılama ile ilgili verileri hesaplar.
A.I. Cooperatives: CRI, Select Sires, Sire Power ve Accelerated Genetics, Sağım Hızı ve Sağım Mizacı ile ilgili tüm verileri toplar.
Calving Ease (CE) / Kolay Buzağılama: Kaynak NAAB. Ortalama % 8.65
Observations (Obs) / Gözlemler: Gözlenen doğum sayısı.
Calving Ease Rel / Kolay buzağılama yüzdesinin güvenilirliği
Milking Speed / Sağım Hızı: 1-5, ortalama 3
5 çok hızlı
1 çok yavaş
Disposition / Sağım Mizacı: 1-5
0 Gergin
5 Kolay idare edilebilen
Somatic Cell Score (SCS)/ Somatik Hücre Sayımı: Ortalama değer 3.2’dir.
500000 SCS –> anormal kondisyon
Düşük değer –> mastitise dirençli
Yüksek değer –> mastitise duyarlı
Unutma! Kalıtım derecesi düşük (< %5)
Net Merit / Net Değer: Ekonomik indeks. ABD’deki süt fiyatına bağlı.
(-)8 – (+)639 (Şubat 2002 kayıtlarındaki skala)
Productive Life / Verimlilik Ömrü: Ortalama değer 0’dır.
Ör: 1.0 değeri, o boğanın kızlarının ortalamadan 1 ay daha uzun süre sürüde kalacağını gösterir.
aAa Değerinin Boğaların Değerlendirilmesinde Kullanılması
| 1. SÜTÇÜ: | Çok süt verir. Hızlı süt sağımına izin verir. Vücudu daha fazla süt alınması için uygundur. |
| 2. UZUN: | Daha hızlı büyüme (gelişme). Kolay bakım ve modern sağım için yüksek meme yapısı. |
| 3. AÇIK (geniş): | Memeler için yeterli yer vardır. Doğum kolaylığı. Uzun damızlık ömrü. |
| 4. GÜÇLÜ: | Daha geniş ergin boyutları. Sağlıklı meme, ayak, bacak ve akciğerler. |
| 5.PROBLEMSİZ: | İştahı açık. Meme başları ve bacaklarda daha az yaralanma. Kolay sağım. |
| 6. STİL: | Daha az ayak bakımı gerektirir. Hayvan fuarlarında sergilenmek amacıyla kullanılacak hayvanlar için önemlidir. Daha gösterişli ve satış değeri yüksektir, sahibine prestij sağlar. |
aAa değeri, bir boğanın sahip olduğu belli özelliklerine göre, kızlarında öncelikle hangi özellikleri geliştirebileceğini gösterir. Boğanın baskın özelliklerine bağlı olarak, boğa bazen sadece 3 özelliğiyle değerlendirilir, bazen 6. Yani aAa değeri bazen 3, bazen 6 haneli olabilir.
aAa değeri suni tohumlamada ineklerin niteliklerine göre seçilmesinde de kulanılan bir değerdir. Suni tohumlama programında kullanılacak bir ineğin aAa değeri, söz konusu ineğin en çok gelişmeye gerek duyduğu sıra ile listelenir. Bir boğanın aAa değeri eşleştirmede kullanıldığında, bu sayılar boğanın en çok geliştireceği özelliklerin sırası ile listelenir.
Örneğin, bir boğanın aAa değeri 216345 ise; bu boğa, UZUN ve SÜTÇÜ özellikli kızların babası olacaktır (2= uzun 1= sütçü, 6= stil, 3= açık, 4= güçlü, 5= problemsiz, bu kriterlerin detayları yukarıda listelenmiştir).
312 aAa skorlu bir boğa AÇIK kaburgalı, SÜTÇÜ ve UZUN’dur. Bu boğa, bu özelliklere ihtiyaç duyan bir ineğin gelişmesine yardımcı olacaktır.
| PTAT | Önceden Tahmin Edilen Aktarma Yeteneği Tip |
| Stature | Endam (boy) |
| Strength | Güç |
| Body Depth | Vücut Derinliği |
| Dairyness | Sütçülük Özellikleri |
| Rump (side view) | Kalça (yandan görünüş) |
| Rump Width | Kalça Genişliği |
| Rear Leg (side view) | Arka Bacaklar (yandan görünüş) |
| Rear Leg (rear view) | Arka Bacaklar (arkadan görünüş) |
| Foot Angle | Ayak Açısı |
| Feet & Leg Score | Ayak & Bacak Skoru |
| Fore Udder | Ön Meme Lobu |
| Rear Udder Height | Arka Meme Yüksekliği |
| Rear Udder Width | Arka Meme Lob Genişliği |
| Suspensory Ligament | Memenin Destekleyici Ligamenti |
| Dairy Form | Sütçü Irk Formu |
| Udder Depth | Meme Diz Kapaklarına Yakınlığı, Sarkıklığı |
| Teats (rear view) | Meme Başları (arkadan görünüş) |
| Teat Length | Meme Başı Uzunluğu |
| Low | Düşük |
| Short | Kısa |
| Narrow | Dar |
| Shallow | Sığ, dizin üstünde |
| Thick | Geniş iskeletli |
| High Pins | Yüksek Kalça |
| Posty | Geriye Doğru Basan |
| Hock-in | Dizleri İçe Doğru |
| Low Angle | Dar Açılı |
| Loose | Gevşek |
| Weak | Zayıf |
| Deep | Derin |
| Short | Kısa |
| Tall | Uzun |
| Sickled | Ayak Ucu Öne Doğru Basan |
| Straight | Düz |
| Steep Angle | Dik Açı |
| Strong | Güçlü |
| Close | Birbirine yakın |
| Long | Uzun |
| Wide | Geniş |
| Steep | Dik |
| High | Yüksek |
| Open | Geniş kaburga |
Pedigri Sözlüğü Lineer Tip Değerlendirmeleri
Pedigri Sözlüğü Lineer tip özelliklerin genetik değerlendirmeleri, çoklu karakter analizine dayanır. Çoklu karakter analizinde, verilen lineer özellikler ile diğer tüm lineer özelliklerin genetik korelasyonlarını da göz önüne alındığından, çoklu karakter analizi yapılması değerlendirmelerin doğruluk derecesini arttırır.
Lineer tip karakter özelliklerinin genetik değerlendirmeleri, ABD Holstein Birliği tarafından yapılır ve Standart Transmitting Abilities (STA) / Standart Aktarma Yeteneği olarak ifade edilir. STA değerleri, 1990 yılında doğan ortalama bir ineğin genetik kıymeti baz alınarak belirtilir. ABD’deki Suni Tohumlama Organizasyonları tarafından aktif olarak kullanılan boğalar, ağırlıklı olarak verim ve tip özelliklerine göre seçildikleri için, Suni Tohumlamada kullanılan boğa populasyonunun, 1990 yılında doğan ineğe kıyasla daha yüksek bir STA ortalaması vardır.
Tablo 2’de Kasım 2003’de yayınlanan ortalama STA değerleri görülmektedir. Bu ortalamaların genetik bazını 1995’de doğmuş ve sınıflandırılmış olan inekler oluşturmaktadır.
Tablo 2: Mevcut Boğa Populasyonunun Ortalama STA Değerleri ? Kasım 2003 Hayvan Modeli Genetik Değerlendirmelerine Göre
| Özellik | 1995 Yılında Doğan Ortalama İneğe Ait Taban Değerlere Göre |
| Endam (boy) | 0.95 / Uzun |
| Güç | 0.50 / Güçlü |
| Vücut Derinliği | 0.60 / Derin |
| Sütçülük Irkı Görünümü | 1.11 / Geniş Kaburga |
| Kalça Açısı | 0.16 / Eğimli |
| Kalça Genişliği | 0.55 / Geniş |
| Arka Bacaklar (yandan görünüş) | 0.30 / Eğimli |
| Arka Bacaklar (arkadan görünüş) | 1.12 / Düz |
| Ayak Açısı | 0.87 / Dik |
| Ayak Bacak Skoru | 0.99 / Yüksek |
| Meme Lobu Ön Bağlantısı | 1.13 / Kuvvetli |
| Arka Meme Yüksekliği | 1.44 / Yüksek |
| Arka Meme Lob Genişliği | 1.35 / Geniş |
| Meme Lob Ayrımı | 1.07 / Güçlü |
| Meme Derinliği | 0.85 / Yüzeysel |
| Ön Meme Başı Yerleşimi | 1.02 / Yakın |
| Meme Başı Uzunluğu | 0.00 / Uzun |
| Meme Kompozit Değeri | 1.10 / Yüksek |
| Ayak Bacak Kompozit Değeri | 0.93 / Yüksek |
Lineer tip özellikleri, daha iyi boğaları seçerek daha karlı bir Holstein sürüsü elde etmenizi sağlar.
Tip Özelliklerinin İrsiyet Derecesi
İnek veya boğanın çeşitli özelliklerinin yavrularında ortaya çıkması, söz konusu hayvanın aktarma yeteneğine bağlıdır. Yüksek aktarılabilirlik değeri olan karakter özellikleri, aktarılabilirlik değeri düşük karakter özelliklerine kıyasla daha hızlı genetik ilerleme elde edilmesini sağlar. Bir karakterin aktarılabilirlik değeri 0.10 veya üzerinde değil ise bu özellik ile ilgili bir genetik ilerleme elde etmek zordur.
Lineer özelliklerin aktarılabilirliği üzerinde ABD Holstein Birliği tarafından yapılmış geçerli tahminler Tablo 3’de özetlenmiştir.
Tablo 3: ABD Holstein Birliği Lineer Tip Özelliklerinin Aktarılabilirliği
| ÖZELLİK | İRSİYET DERECESİ (h2) |
| Endam | 0.42 |
| Güç | 0.31 |
| Vücut Derinliği | 0.37 |
| Sütçülük Irkı Görünümü | 0.29 |
| Kalça Açısı | 0.33 |
| Kalça Genişliği | 0.26 |
| Arka Bacaklar, Yandan görünüş | 0.21 |
| Arka Bacaklar, Arkadan görünüş | 0.11 |
| Ayak Açısı | 0.15 |
| Ayak Bacak Skoru | 0.17 |
| Meme Lobu Ön Bağlantısı | 0.29 |
| Arka Meme Yüksekliği | 0.28 |
| Arka Meme Lob Genişliği | 0.23 |
| Meme Lob Ayrımı | 0.24 |
| Meme Lob Derinliği | 0.28 |
| Ön Meme Başı Yerleşimi | 0.26 |
| Meme Başı Uzunluğu | 0.26 |
| Final Skor | 0.29 |
Tablo 3’de de görüldüğü gibi her lineer tip özelliğinin farklı bir aktarılabilirliği vardır. Örneğin, meme derinliğinin aktarılabilirlik değeri, ayak açısının aktarılabilirlik değerinden belirgin şekilde yüksektir. Sonuç olarak, yapılan bir suni tohumlama sonunda doğacak buzağının lineer tip özelliklerinde meme derinliği ile ilgili ortaya çıkışın ayak açısına göre daha yüksek bir derecede olmasını bekleyebiliriz. Tohumlama programına dahil edilecek özellikleri seçerken, hem karaktere bağlı aktarılabilirlik değeri, hem de söz konusu karakterlerin genel karlılığa olan rölatif ekonomik ilişkisi göz önünde bulundurulmalıdır.
Lineer Kompozit Endeksleri
ABD Holstein Birliği, lineer kompozit endekslerini, lineer tip bilgileri ile ilgili birkaç özellik üzerinde birleştir ve tek bir rakamsal değer elde eder. Bu, tohumlama programlarında hangi boğaların istenen özellikler kombinasyonunu aktarabileceğini tahmin etmede bir seçim aracı olarak kullanılmaktadır. Her bir kompozit endeksin içerdiği özellikler şunlardır:
Meme Kompozit Endeksi
Meme Lobu Ön Bağlantısı
Arka Meme Yüksekliği
Arka Meme Lob Genişliği
Meme Derinliği
Meme Lob Ayrımı
Ön Meme Başı Yerleşimi
Vücut Formu Kompozit Endeksi
Endam (boy)
Vücut Derinliği
Kalça Açısı
Kalça Genişliği
Ayak ve Bacak Kompozit Endeksi
Arka Bacaklar, yandan görünüş
Arka Bacaklar, arkadan görünüş
Ayak Açısı
Ayak ve Bacak Skoru
Sütçülük Kapasitesi Kompozit Endeksi
Sütçülük Irkı Görünümü Güç
Kompozit endeksi pozitif olan boğaların kızlarının, ortalama olarak, kompozit endeksi negatif olan boğaların kızlarına kıyasla daha iyi olacağı tahmin edilmektedir.
Meme Kompozit Değeri
| Meme Lob Derinliği | 0.30 |
| Meme Lobu Ön Bağlantısı | 0.16 |
| Ön Meme Başı Yerleşimi | 0.16 |
| Arka Meme Lob Yüksekliği | 0.16 |
| Arka Meme Lob Genişliği | 0.12 |
| Meme Lob Ayrımı | 0.10 |
Meme kompozit değeri, memeye ait altı özelliğin toplam STA’larının (yukarıda listelenenler) rölatif sürü yaşamı değerlerine bağlı olarak hesaplanması ile elde edilir.
UDC=(UD X 0.30)+(FU X 0.16)+(TP X 0.16)+(UH X 0.16)+(UW X 0.12)+(UC X 0.10)
Ayak ve Bacak Kompozit Değeri
ABD Holstein Birliği, Ocak 96’da yeni ve çok geliştirilmiş Ayak ve Bacak Kompozit (FLC) değerini açıklamıştır. Geniş araştırmalar sonucunda Holstein Birliği araştırmacıları iki yeni özellik (Arka Bacak, arkadan görünüş) ve ana kategori olarak Ayak Bacak Skorunu eklemişlerdir. Bu yeni FLC değeri, ineklerin verimlilik ömrünü açıklamada yaklaşık üç kat daha yararlıdır. STA’da her 0.10’luk artış olduğunda FLC’de verimlilik ömründe +0.3’lük bir artış beklenebilir.
Bu yeni FLC formülünde, 3 lineer değerin Ayak ve Bacak Skoru ile birlikte 50:50’lik bir oranını kullanmaktadır. Üç lineer özelliğin STA’ları şu şekilde hesaplanır:
0.48 (Arka ayak açısı) + 0.37 (arka ayaklar, arkadan görünüm) – 0.15 (arka ayaklar, yandan görünüm)
Toplam Ayak ve Bacak Kompoziti:
Yeni FLC = 0.5 (lineer özellikler) + 0.5 (Ayak bacak Skoru)
Başlıca süt sığırcılığı dergilerinden birisi tarafından son zamanlarda tamamlanan bir çalışma göstermiştir ki ABD süt sığırı çiftlikleri açısında başlıca önemli 5 özellikten birisi FLC değeridir.
TPI FORMÜLÜ
Geçerli olan TPI Formülü:
[36(PTAP/19.0)+18(PTAF/22.5)+15(PTAT/0.7)+10(UDC/0.8)+5(FLC/0.85)]+11(PL/0.9)]
-5(SCS/0.13)]3.3+1241
Verimin tipe oranı 2/1’dir. Ancak, ayak ve bacaklara daha fazla önem verilmektedir. TPI formülündeki tip komponenti içinde farklı kategorilerin önemlerinin oranları aşağıdaki gibidir:
Çatı %7.5
Sütçülük Karakteri %10.0
Vücut kapasitesi %5.0
Ayak ve Bacaklar %25.0
Meme %52.5
En önemli tip özellikleri memeler ve ayak ve bacaklardır. Bunun yanı sıra memeler, ayak ve bacaklardan da iki kat daha fazla önemlidir. Bu, yapılan tüm araştırmalarla da gösterilmiştir. FLC üzerinde STA değerinde her 1.0’lık artış, yaşam boyu verimliliğin PTA değerine ay başına 0.3’lük bir artış olarak yansır. Diğer yandan, meme kompozit değerindeki STA değerinde her 1.0’lık artış olduğunda bu, yaşam boyu verimliliğe ay başına 0.62lık bir artış olarak yansır. Yeni tip TPI formülü, en son araştırmalara dayanarak hazırlanmış olup, bu formülle karlı, yüksek verimli ve fonksiyonel ineklerin elde edilmesi hedeflenmiştir.
LİNEER TİP ÖZELLİKLERİ STA DEĞERLERİNİN AÇIKLANMASI
İlk zamanlar lineer tip özelliklerinin genetik değerlendirilmesi, verim özellikleri ve final skora benzer şekilde, PTA değerleri ile yapılırdı. Aynı grafik üzerinde, farklı özelliklerin PTA’larını (PTA süt ve PTA protein gibi) aynı birim cinsinden (+2000 lbs. ve +50 lbs) görmek zordu, çünkü bu özelliklerin değerleri birbirinden çok farklıdırlar. Birkaç özelliği aynı grafikte gösterebilmenin en mantıklı yolu, bu özelliklerin her birini standardize etmekti. Böylece tüm özellikler tek bir grafik üzerinde gösterilebilirdi. Buna ek olarak STA’lar, bir boğanın farklı özelliklerini kıyaslama ve hangi özelliğin en yüksek değerde olduğunu görmenizi sağlar.
STA’ların Dağılımı
Her özellik için STA değerlerinin aralığı aynıdır. STA değerlerinin %68’i her özellik için ?1.0 ve +1.0 arasındadır. STA değerlerinin %95’i ?2.0 ve +2.0 arasındadır ve STA değerlerinin tümü ?3.0 ve +3.0 arasındadır.
STA değerlerinin dağılımı çan eğrisi şeklindedir. Bir çok özelliğin dağılımı bu şekildedir. En yüksek sayıda boğa ortalama STA (STA = 0) değerinde bulunur. STA değeri ortalamadan uzaklaştıkça bu STA değerindeki boğaların sayısı da azalır. STA değeri düşük olan boğaların sayısı (-1.0 – +1.0) STA değeri yüksek olanlardan daha fazladır.
Sıfır (0.0) STA değeri, o karakter ile ilgili ırk ortalamasını ifade eder. Irk ortalaması, 1995 da doğmuş, 5 yaşında, üçüncü laktasyonun beşinci ayında olan bir ineğe göre tanımlanır. Bir boğanın veya ineğin STA değerini bilmek onun gelecekteki yavrularının hangi özelliklerinin en yüksek ve en düşük değerlerde olacağını gösterir.
STA değerleri, bir boğanın ortalama değerdeki kızının ırk ortalamasından ne kadar farklı olacağını kolayca anlamanızı temin etmez. Örneğin, “STA değeri +3.0 olan bir boğanın ortalama kızı, STA değeri ?3.0 olan boğanın ortalama kızından ne kadar uzun olacaktır?” sorusuna cevap verebilmemiz için ek bilgiye ihtiyacımız var.
STA değerlerine bağlı olan her karakter için geçerli olan progeny skorları Tablo 1’de gösterilmiştir. Örneğin STA değeri endam için ?3.0 olan bir boğanın ortalama değerdeki ergin kızının skoru 27.9 puandır. Buna karşın, STA değeri endam için +3.0 olan bir boğanın ortalama ergin kızının skoru 38.3 puan olacaktır. Bu da 10.4 puanlık bir fark yaratır!
Tablo 4: Bir boğa, ırk ortalamasında olan bir inekle çiftleştirildiğinde bu boğanın Lineer Tip Özelliği STA değerine göre ortalama ergin kızının skoru:
| Lineer Tip Özelliği | -3 | -2 | -1 | 0 | +1 | +2 | +3 |
| Endam (boy) | 27.9 | 29.6 | 31.4 | 33.1 | 34.8 | 36.6 | 38.3 |
| Güç | 25.4 | 26.7 | 28.0 | 29.3 | 30.6 | 31.9 | 33.2 |
| Vücut Derinliği | 25.8 | 27.3 | 28.8 | 30.3 | 31.8 | 33.3 | 34.8 |
| Sütçü Irkı Görünümü | 28.8 | 30.0 | 31.2 | 32.4 | 33.6 | 34.8 | 36.0 |
| Kalça Açısı | 19.0 | 20.5 | 22.0 | 23.5 | 25.0 | 26.5 | 28.0 |
| Kalça Genişliği | 26.0 | 27.2 | 28.4 | 29.6 | 30.8 | 32.0 | 33.2 |
| Arka Bacaklar, yandan görünüş | 26.9 | 27.8 | 28.8 | 29.7 | 30.7 | 31.6 | 32.6 |
| Arka Bacaklar, arkadan görünüş | 20.9 | 21.6 | 22.4 | 23.1 | 23.9 | 24.6 | 25.4 |
| Ayak Açısı | 19.5 | 20.3 | 21.2 | 22.0 | 22.9 | 23.7 | 24.6 |
| Meme Lob Bağlantısı | 18.7 | 20.1 | 21.5 | 22.9 | 24.3 | 25.7 | 27.1 |
| Arka Meme Yüksekliği | 24.1 | 25.4 | 26.6 | 27.8 | 29.0 | 30.2 | 31.5 |
| Arka Meme Lob Genişliği | 25.5 | 26.5 | 27.6 | 28.6 | 29.7 | 30.7 | 31.8 |
| Meme Lob Ayrımı | 24.2 | 25.2 | 26.3 | 27.3 | 28.4 | 29.4 | 30.5 |
| Meme Lob Derinliği | 17.6 | 18.8 | 20.0 | 21.2 | 22.4 | 23.6 | 24.8 |
| Ön Meme Başı Yerleşimi | 21.9 | 23.2 | 24.5 | 25.8 | 27.1 | 28.4 | 29.7 |
| Meme Başı Uzunluğu | 24.1 | 25.4 | 26.7 | 28.0 | 29.3 | 30.6 | 31.9 |
Endam, değerlendirilen tüm tip özellikleri içinde en yüksek aktarılabilirlik değerinde olandır (0.42) ve buna bağlı olarak da ortalama kız skorlarında da en geniş aralığa sahiptir. Buna kıyasla, ayak açısı da en düşük aktarılabilirlik değeri ile birbirinde oldukça farklı STA değerleri olan boğalar arasında ortalama kız skor değerleri açısında en dar aralığa sahip olandır. Üreticiler, eğer boğalar her iki özellik için özdeş STA değerinde ise gelecekteki sürülerinde endam ile ilgili ortalama skoru ayak açısı ile ilgili olan ortalama skordan daha hızla arttırılabilir (veya düşürülebilir).
Üreticiler, endam skoru 38 olan bir ineğin, endam skoru 28 olan bir inekten ne kadar daha uzun olacağını bilmek istemektedirler. Tablo 5’de bunun yanıtı verilmekte (2.0 inch) ve ayrıca ek bilgi de sunulmaktadır.
Tablo 5’e ilk baktığınızda, en uç noktadaki boğaların ortalama kızlarının neredeyse benzer olduğunu düşünebilirsiniz. Boyda 2 inch’lik bir artış küçük bir fark gibi gözükebilir, ancak bu farkların nesiller boyunca arttırıldığını düşünün. Her bir nesil için ortalama zaman aralığı 6 yıldır. Yani, 30 yıl içinde sürünüzün boy ortalamasını 5 inch yükseltebilir veya düşürebilirsiniz (ırk ortalamasına oranla). Her jenerasyonda oluşacak ufak değişiklikler, zaman içinde dramatik değişimlere dönüşebilir.
Eğer amacınız uzun boylu inekler elde etmek ise, endam değeri ortalama olan bir inekle başlayıp (STA 0), onu endam değerini aktarma yeteneği yüksek bir boğa ile (STA +4.0) çiftleştirin. Elde edilen progeny ortalama endam skoru yaklaşık 40.1 puan ve yaklaşık 58 inch yüksekliğinde olacaktır.
Eğer sadece çok uzun boylu ineklerle başladıysanız (endam STA değeri +3.0), elde edilen progeny daha da uzun olabilir. Bunların beklenen endam skoru yaklaşık 45.3 puan, ortalama 59.1 inch yüksekliğinde olacaktır. Sadece STA’ları çok yüksek olan boğalar ve inekler kullanmanız sürünüzde çok daha hızlı bir değişim elde etmenizi sağlayabilir.
Bazı özellikler sadece bir uç noktada en iyi olarak değerlendirilir (ayak açısının dik olması). Diğer özelliklerin orta değerlerde olması daha iyidir (Meme Lob Derinliği gibi). Çok yüzeysel memeler genellikle yüksek verime uygun değildir. Ancak çok derin memeler de ineğin sağlığı ve verimlilik ömrü açısından sakıncalıdır. Çoğu sütçü tip sürü sahibi ergin bir inekte memelerin dizlerin üstünde olmasını tercih eder.
Tablo 5: Bir boğa, ırk ortalamasında olan bir inekle çiftleştirildiğinde bu boğanın Lineer Tip Özelliği STA değerine göre ortalama ergin kızının ölçüleri:
| Boğanın STA Değeri | ||||
| Lineer Tip Özelliği | (inch cinsinden) | -3 | 0 | +3 |
| Endam (boy) | Kalça yüksekliği | 55.6 | 56.6 | 57.6 |
| Kalça Açısı | Kalçadan bacaklara olan eğim | 0.6 | 1.3 | 2.0 |
| Kalça Genişliği | Kalça çıkıntıları arasındaki mesafe | 4.6 | 5.0 | 5.4 |
| Ayak Açısı | Tırnakların ön kısmının yere yaptığı açı | 41 | 43 | 45 |
| Arka Meme Yüksekliği | Vulvanın altı ile süt bezi dokularının başladığı yer arasındaki mesafe | 10.6 | 10.1 | 9.6 |
| Arka Meme Lob Genişliği | Memenin vücuda bağlandığı yer olan arka memenin genişliği | 5.5 | 5.8 | 6.2 |
| Meme Lob Bağlantısı | Arka loblar arasındaki ayrımın derinliği ile meme tabanı arasındaki mesafe | 1.2 | 1.4 | 1.6 |
| Meme Lob Derinliği | Memenin en uç noktası ile diz noktası arasındaki mesafe | 0.5 | 1.2 | 1.9 |
| Meme Başı Uzunluğu | En uzun meme başının uzunluğu | 2.2 | 2.4 | 2.6 |
Meme lob derinliği STA’ları yaklaşık 0 olan boğanın ergin kızlarının ortalama meme lob derinliği skoru 20 puan olacaktır. Bu ortalama ergin kızın memesi dizlerinin yaklaşık 1.1 inch üzerinde olacaktır. Tabi ki bazı kızların memeleri daha derin ve bazılarının da daha yüzeysel olacaktır. Ergin kızlardan yaklaşık %8’inin memeleri dizlerinin altında olacaktır. Buna kıyasla Meme Lob Derinliği STA’ları +3.0 olan boğaların ergin kızlarından sadece %1’inin memeleri dizlerinin altında olacaktır. Bunun aksine, Meme Lob Derinliği STA’ları ?3.0 olan boğaların ergin kızlarının %31’inin memeleri dizlerinin altında olacaktır.
Başarılı yetiştiriciler, ekonomik açıdan en önemli özellikler üzerinde yoğunlaşacak ve jenerasyonlar boyunca gelişmeler elde edeceklerdir. Bir boğayı sadece STA’larında birisi negatif olduğu için otomatikman elimine etmeyeceklerdir. Örneğin Meme Lob Derinliği STA değeri ?0.50 olan bir boğa, inek populasyonunun %70’i ile güvenle çiftleştirilebilir ve kızlarının %92’sinin memeleri dizlerinin üzerinde olur. Her ineğin “kuvvetli” ve “zayıf” oldukları özellikler vardır ve önemli olan onu tamamlayacak bir boğa ile çiftleştirilmesidir.
Sürünüz için en önemli olan özellikler belirleyin. Bu özelliklerinin birini veya birkaçını (tamamını değil) geliştirecek boğalar seçin. Nesiller boyunca bu en önemli özellikleri geliştirmeye devam edin ve birkaç nesil üzerinde bu gelişimi izleyin.
1 cm = 0.3937 inç
1 lbs = 0.4536 Kg
RESMİ HOLSTEIN PEDİGRİSİ %100 Tescilli Holstein Soyu
| Boğanın Adı | TPI | Kod No | Adı | |
| ABD Pedigri No | Doğum Tarihi | Cinsiyeti (male Erkek) | ||
| Hayvanın Sahibinin | Adı ve Adresi |
| M (Süt) | F (Yağ) | P (Protein) | Güvenilirlik % | Test tarihi | |
| PTA | F (Yağ) % | P (Protein) % | |||
| PTA | PL | SCS | |||
| PTA | UDC | FLC | Güvenilirlik % | Test tarihi | |
| D/AV | % F | F | %P | P |
ABD’de Boğa Spermalarının Fiyat Oluşumunu Etkileyen Faktörler
- TPI
- TİP (Type)
- PTAM
- Sperm Üretimi
- İnek Ailesi (Cow Family)
- Akraba Evliliğine Yol Açıp Açmayacağı (Out Cross)
- Boğanın Yaşı
ABD Boğalarında Uygulanan TPI Formulü
| Kısım | Özellik | Ayrıntılı İçerik |
| 4 | Üretim | 5 kısım protein 2 kısım yağ |
| 2 | Tip (Type) | %65 meme yapısı %35 ayak-bacak yapısı |
| 1 | Sağlık | %10 SCS (somatik hücre skoru) %90 uzun ömürlülük |
Not: TPI Formülü süt miktarını değerlendirmeye almaz.