Montbeliard sığır ırkı, Fransa’da Holstein ırkından sonra, popülasyon olarak ikinci sırada bulunan, Kırmızı-alaca sığırlardır.
Montbeliard (Montbeliarde) sığırları aslen Franco-Swiss (Fransız-İsviçre) ırkı kabul edilir. İsviçre ’nin batısı ile Fransa ’nın doğusunu kapsayan sınır bölgesinde yetiştirilen bir ırktır.
Irk önceleri Alsatian, Femeline, Tourache, Comtoise, Bernese gibi çeşitli isimlerle anılıyordu. Mennonite tarikatına bağlı çiftçiler bu ırka “Montbeliarde” ismini verince ırk artık bu isimle bilinir hale geldi. Resmi olarak 1980 yılından beri ayrı bir ırk olarak tanınmaktadır.
Montbeliard sığır ırkı inekler şu anda Fransa’da toplam sütçü inek popülasyonunun yüzde 18 ini oluşturmaktadır. Sütçü ineklerin yüzde 66’lık oranını Holstein ırkı, yüzde 13’lük oranını ise Normande ırkı inekler oluşturur.
Son sayılara göre; Fransa’da 671.107 adet Montbeliard inek mevcuttur. Normande inek sayısı 462.208 adet, Holstein inek sayısı ise 2.578.620 adettir.
Fransa’da Montbeliard ırkı inek sayısı son yıllarda artmıştır. Artıştaki sebep “kota” olmuştur. Çünkü; Montbeliard ırkı Holstein ırkı ile karşılaştırıldığında “daha az süt verimi, buna karşılık daha az dert” anlamına gelmektedir. Kota zamanında daha çok süt verimi istenmediğinden ve süt miktarı ile ilgili kısıtlamalar olduğundan Montbeliard ırkı inek sayısı toplam popülasyonda %11’den %18’e kadar yükselmiştir.
Bilindiği gibi Avrupa Birliğinde kotalar ve dolayısıyla süt üretimindeki kısıtlamalar bu yıl itibariyle kaldırılmıştır.
Montbeliard Sığır Irkının Özellikleri
Montbeliard sığır ırkı kırmızı-beyaz alacadır. Başı ve vücudun alt kısımları beyazdır. Boynuzlar kısadır. Ergin erkeklerde cidago yüksekliği 1,50 m, dişilerde 1,44 m, ağırlık; erkeklerde 1.100 kg, dişilerde 700 kg civarına ulaşır.
Irk; Holstein ırkı ile karşılaştırıldığında daha dayanıklı meme yapısı, sürüde daha uzun kalma ve döl tutma konusunda daha yetenekli olarak göze çarpar. Buna karşılık süt verimi Holstein ırkı kadar yüksek değerlere ulaşamaz.
Fransa ortalaması; 7486 litre süt, %3,9 süt yağı, %3,45 protein olarak bildirilmektedir.
Montbeliard sığır ırkı kombine ırk olarak bilinir. Sütçü olduğu kadar, erkek danaları kaslı olduğundan etçi yönü de öne çıkmaktadır. Aslen, ırkın temel özelliği “Peynir” ırkı olmasıdır. Süt kazeinindeki Kappa Casein B fraksiyonu kaliteli ve bol peynir elde edilmesini sağlar.
Montbeliard sığır ırkı ineklerin sütünden, B fraksiyonu sayesinde, yüksek kalite ve miktarda teleme elde edilir. Bu da bölgesel, ünlü peynir çeşitlerinin yapılmasına olanak sağlar. Gravyer, Emmental peynirlerinin yanı sıra bulundukları bölgenin Comte gibi özel peynirleri Montbeliard ineklerin sütleri ile yapılırlar.
Montbeliard ırkı 1980 yılına kadar Fransız Simmental Birliğine dahil iken, bu tarihten sonra ayrı bir ırk olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.
Montbeliard Sığır Irkı Kalıtsal Bozukluk
Her ırkta olduğu gibi, bazı ırkların resessif (çekinik) karakterli genetik bozukluklarından biri Montbeliard ırkında da söz konusudur.
SHBG veya Fransızca kısaltmasıyla SHGC (Caprine Like Generalized Hypoplasia Syndrome) adı verilen genetik bozukluk yetiştirme hataları sonucu ortaya çıkabilir. Yetiştirme hatası olmadığı sürece bu kromozon bozukluğu sürülerde ortaya çıkmaz.
Avrupa’da özellikle “Peynir” ırkı olarak bilinen Montbeliard sığır ırkı inekler ülkemize getirilmiş ve uyum sağladıkları görülmüştür.