Mayoz bölünme, gelişmişlik bakımından yüksek yapılı bitki ve hayvanların tamamında görülen bir bölünme şekli olan Mayoz bölünme eşeyli üremenin de temelini oluşturmaktadır. Yeni nesiller arasında genetik çeşitlilik bu bölünmeyle sağlanır.
Mayoz Bölünme Nedir?
Mayoz Bölünme eşey üreme hücrelerinin (Gamet) oluşumunu sağlayan Haploid kromozomlu dişi ve erkek cinsiyet hücrelerini oluşturmak için gerçekleşen bir olgunlaşma bölünmesidir. Bu bölünme sırasında “2n” kromozomlu ana hücreden “n” kromozomlu 4 tane yavru hücre oluşmaktadır. Sadece cinsiyet organlarında (testis ve ovaryum) meydana gelir. Üreme hücreleri olarak bilinen sperm ve yumurta, mayoz sonucunda oluşur. Kısaca söylemek gerekirse Mayoz bölünme Diploid hücre (2n) ’den haploid (n) hücre oluşumu için ve Genetik çeşitlilik için şarttır.
Mayoz Bölünmenin Mitoz Bölünmeden Farkları Nelerdir?
- Mayoz, üreme ana hücrelerinde; mitoz vücut hücrelerinde görülür.
- Mayoz esnasında mitoz bölünmeden farklı olarak parça değişimi ve DNA eşleşmesi gözlenir.
- Mayoz, canlılarda üremenin temelini oluşturur; mitoz ise tek hücrelilerde üremeyi, çok hücrelilerde büyüme ve onarımı sağlar.
- Mayoz sonucu dört, mitoz sonucu iki hücre oluşur.
- Mayoz sonucunda oluşan hücreler, ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahiptir. Mitoz sonucu oluşan hücreler ise ana hücreyle aynı sayıda kromozoma sahiptir.
- Mayozla oluşan hücre tekrar mayoz geçiremez, mitozla oluşan hücreler ise art arda mitoz geçirmeye devam edebilir.
Mayoz Bölünme Evreleri
Mayoz bölünme, Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki evreden oluşur. Bunların her birinde sırasıyla; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz aşamaları görülür.
Mayoz I, evresinden önce hücre döngüsünde hücre S fazında DNA iki katına çıkmıştır. Mayoz I evresi 4 ayrı evreden oluşur: Profaz I, Metafaz I, Anafaz I, Telofaz I.
Mayoz I kromozom sayısı (n) yarıya inmiş ve genetik olarak birbirinden farklı iki yavru hücre oluşumu ile sonlanır.
Mayoz II, tıpkı mitoz bölünmeye benzer. Mayoz I biter bitmez hemen başlar. 4 evreden oluşur. Profaz II, Metafaz II, Anafaz II, Telofaz II. Bu bölünmelerin sonunda 2 tane olan (n) kromozomlu hücreden 4 adet (n) kromozomlu yavru hücre oluşur.
Mayoz Bölünmenin Özellikleri
- Eşey ana hücrelerinde görülür. ( Yumurta ve Sperm ana hücresi)
- Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
- Mayoz Bölünme geçiren hücre bir daha bölünemez.
- Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
- Mayoz I de kromozom sayısı yarıya iner, Mayoz II de kardeş kromotitler birbirinden ayrılır.
- Mayoz bölünme sonucu 4 yavru hücre oluşur.
- Oluşan hücreler ana hücre ile farklı kalıtsal yapıya sahiptir. Oluşan 4 hücrenin de kalıtsal yapısı birbirinden farklıdır. Yani kalıtsal çeşitlilik vardır.
- Kromozom eşlenmesi ilk evrede hazırlık aşamasında olur. Sonrasında Kromatin iplik kısalıp kalınlaşıp protein bir kılıfla sarılarak kromozomlar oluşur.
- Homolog(eş) kromozomlar yan yana gelerek 4’lü yapıyı oluşturur ve bu 4’lü yapı arasında parça değişimi (gen alış verişi) olur.
Kaynakça
- veteriner.erciyes.edu.tr
- canlibilimi.com
- sorhocam.com
- cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr
- fenokulu.net