Mastitisin follikül, oosit ve CL fonksiyonları üzerine etkisi. Mastitislerin follikül dinamiği ve korpus luteumun fonksiyonu üzerine etkisi ovaryumun fonksiyonel durumuna göre farklılık göstermektedir. Seksüel siklusun folliküler evresinde endotoksik mastitis şekillendiğinde siklus süresi uzamaktadır. Bu değişiklik mastitise neden olan patojen türüne göre farklılık gösterebilmektedir. Mastitis sırasında patojenler tarafından salgılanan endo ve ekzotoksinler preovulatorik follikül fonksiyonunu olumsuz etkilemektedir.
Ovulasyona yakın dönemde preovulatorik LH pikinde baskılanma /gecikmenin hipotalamus-hipofiz aksından kaynaklanmadığı, temel nedeninin yangıya bağlı aşırı miktarda sitokin üretimine bağlı preovulatorik follikülden salgılanan östradiol üretiminin baskılanması olduğu düşünülmektedir. Granuloza hücreleri içinde östradiol, teka hücrelerinde androstenedione (östradiol üretimi için bir substrattır) konsantrasyonundaki düşüklük, granuloza ve teka hücrelerinde LH reseptör ve bazı steroidogenik enzimlerin (17α-hidroksilaz ve aromataz vs) miktarlarındaki yetersizliğe bağlıdır. Preovulatorik follikül fonksiyonu ve LH pikinin olumsuz etkilenmesine bağlı olarak ovulasyon başarısızlığı/gecikmesi şekillenmektedir.
Yangılarda Etkinliği
Yangı sırasında ortaya çıkan sitokinler oosit gelişimi üzerine olumsuz etki yapmaktadır. Yukarıda açıklandığı preovulatör follikülün düşük düzeyde östradiol üretmesi, LH dalgasını etkilemektedir. LH dalgası oositlerin olgunlaşması sağlamaktadır. Yapılan in vitro çalışmalarda yangıya bağlı üretilen sitokinlerin (TNFα ve PGF2α gibi) direkt olarak oosit gelişimi, maturasyonu ile blastosit gelişiminini engellediği ortaya konmuştur.
Endometriyuma Etkileri
Endometriyumdan prostaglandinlerin sentezi çeşitli sitokinlerin (TNFα ve IL-1β) kontrolü altındadır. Endotoksinler, fosfolipaz A, siklooksijenaz-2 ve 5-lipoksijenaz enzim sistemini uyararak, değişik eikozanoidlerin (PGF2α gibi) salınıma neden olmaktadır. Diöstrus evresinde mastitis şekillenen birçok inekte permatüre luteolizis şekillenmektedir.
Prof.Dr. Ayhan BAŞTAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi