İnsanların Marburg virüsü infeksiyonunda epidemiyoloji henüz tam bilinmemektedir; hastalık yüksek letalitesi olan bir hemorajik humma tablosu ile seyreder.
Avrupa’daki vakaların çoğu, laboratuvar çalışanlarında görülmüştür ve ülkeye dışarıdan getirtilen Cercopithecus aethiops maymunlarından temas sonucu bulaşmıştır.
Marburg Virüsün Etiyolojisi
Literatürde Marburg virüsü olarak adlandırılan etken, Ebola virüsü ile birlikte, virüs partikülü filaman şeklinde olduğu için, Filoviridae ailesinde yer alırlar.
Bulunduğu Canlılar ve Coğrafya Bölgeleri
Marburg virüsü, ilk kez, 1967’de Belgrad, Frankfurt ve Marburg’da aynı anda 31 kişi hemorajik humma ile hastalandığında bulunmuştur. Hastalananlar, aşı hazırlama ve aşı deneme kurumlarında çalışanlardı. İlk vakalar için ortak infeksiyon kaynağı, Uganda’dan Avrupa’ya getirtilen yeşil maymunlar (Cercopithecus aethiops) idi. Maymunların getirtildiği yerlerde virüsün doğal rezervuarını arama çalışmaları başarısız olmuştur.
Afrika’da 30’lu yıllarda insanda sadece üç birincil vaka ve üç (nozokomiyal) ikincil vaka gözlenmiş ve virüs izolasyonu ile tanı kesinleşmiştir. Vakaların birisinde Zimbabwedeki bir turist, diğer ikisinde de Kenya’da Elgon dağı bölgesinde geçici olarak bulunan iki bireye bulaşma olmuştu. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin kuzeyinde Uganda sınırındaki Durba’da 1999-2000’de hemorajik humma ile hastalanan birçok vakaya rastlanmıştır. 100’den fazla vakada hesaplanan letalite %50’nin epeyce üzerindeydi. En az 20 vakada tanı, Marburg virüsünün virolojik ve serolojik olarak saptanmasıyla olmuştur. Genetik araştırmalarla, en az üç farklı virüs varyantı gösterilmiştir.
Tüm birincil vakalar, bir altın madeninde çalışan kişiler olup bu madende çok sayıda yarasa ve az sayıda sıçan bulunduğu gözlenmiştir. Sayıları bilinmeyen aile infeksiyonu ve hastane infeksiyonu vakalarına rastlanmıştır.
Çeşitli Afrika topluluklarında hemorajik humma geçirdikleri kanıtlanmamışken Marburg virusuna karşı antikor taşıyanların prevalinsi yüksek bulunmuştur.
Bulaşma Nasıl Olur?
Avrupa’daki laboratuvar infeksiyonları maymunların kanına, organlarına ve hücre kültürlerine temas sonucu oluşmuştur; bulaşmanın doğrudan temas ya da olasılıkla aerosol ile olduğu anlaşılmıştır. Bir araştırma laboratuvarındaki iki vakada bulaşmanın aerojen olduğu saptanmıştır; bunlardan birisi ölmüştür.
İkincil infeksiyonlar, hemen daima, hastane infeksiyonu olarak görülmüş ve dikkatsizlik sonucu inokülasyonla ya da derideki lezyonlardan hasta kanının parenteral bulaşmasına bağlanmıştır.
Bir vakada kocası hastalandıktan 3 ay sonrasında eşinde hastalık görülmüştür; virus spermde gösterilmiştir.
Marburg Kanamalı Ateşinin Hastalık Tablosu
7 günlük (3-9 gün) kuluçka devrini izleyerek hastalık prodrom devri olmaksızın başlar: aniden ateş yükselir ve şiddetli halsizlik mevcuttur. Hastalar baş, kol, bacak ağrılarından şikayet ederler; hiperestezi vardır. Erken belirtiler arasında konjunktivit, makülopapül şeklinde ekzantem gözlenir; dökmeler, yüzden gövdeye ve ekstremitelerin proksimal kısımlarına yayılır; yumuşak damakta enantem görülür. Vakaların %75’inde kusma ve ağır ishal vardır. Hemorajik diyatez, vakaların yarısında oluşur. Akut hastalık döneminin sonuna doğru psişik ve nörolojik olumsuzluklar, MSS tutulumuna işaret eder. Birincil vakalarda letalite %30 kadarken ikincil olanlar daha iyi gidişlidir. Ölümle sonlanan vakalar, çoğunlukla kliniğe şok halinde ve ağır hemorajik diyatez tablosu ile kabul edilen hastalardır.
Akut (ivegen) infeksiyon sonlandığı andan başlayarak, virüs aylarca, örneğin testislerde canlı kalabilir. Bir hastada iyileştikten 83 gün sonra uveit gelişmiş, gözün ön odasından Marburg virüsü izole edilmiştir. Klinik belirtiler vermeyen infeksiyonlara rastlanmamıştır.
Hastalığın Tanısı Nasıl Yapılır?
Laboratuvar bulguları arasında trombopeni ve lökopeni, transaminazların, özellikle SGOT’un, yükselmesi ve bazı vakalarda proteinüri, oligüri ve de idrar retansiyonu sayılabilir.
Elektron mikroskopu ile ayırıcı santrifügasyondan sonra doğrudan formalin ile tespit edilmiş kanda virus aranabilir. Virusların yapısı (665 nm uzunluğunda, zarflı çomaklar) çok karakteristik olup sadece Ebola virüsü ile karıştırılması olasıdır.
Virus izolasyonu için kan ya da idrar, kobay hücre kültürlerine ve Vero hücrelerine ekilir. Virus doğrudan EDTA’lı kanda antijen-capture tekniği ile veya RT-PCR ile araştırılabilir. Marburg virüsü GP genindeki bir hedef sehansa yönelik bir primerden yüksek duyarlılıkla yararlanılabilir. Bu deney, bilinen tüm Marburg virusu genomlarını ayırdedebilir; ancak henüz pratikte denenmemiştir. Yüksek derecede korunmuş olan N geni veya L geni sekansları, variyantları aramada daha iyi sonuç verirler. PCR değerlendirilirken cDNA ile laboratuvar kirlenmesini önlemek gerekir. Bulunan bir sekans bilinen bir laboratuvar suşunun sekansı ile çakışıyorsa, tanıyı kesinleştirmek zor olabilir.
Marburg virusu ile enfekte maymun böbreğinden hücre kültürü hazırlandığında, virüsün hücrelerde varlığı saptanabilir.
Kan yaymalarında veya otopside elde edilen muayene maddelerinde, karaciğer, dalak, lenf bezlerine, ait preparatlarda virüs fluoresan antikor tekniği ile gösterilebilir.
Hastalığın ikinci haftasında virusa özel IgM antikorları, ELISA (IgM capture tekniği) ile araştırılabilir. İgG antikorları için de ELISA deneyi kullanılabilir.
Ayırıcı Tanı
Ayırıcı tanıda ağır tablo ile seyreden genel infeksiyonlar, özellikle tifo, dizanteri, sarı humma, Ebola virüsü enfeksiyonu, Kırım Kongo hemorajik humması ve Kore hemorajik humması ve de sıtma dikkate alınmalıdır.
Marburg Humması Nasıl Tedavi Edilir?
Sağaltım için mutlaka Hekim ‘inize başvurun. Burada yazılan tedaviler bilgi amaçlıdır. Burada verilen bilgilerle tedavi edilmeye çalışılan hastanın oluşabilecek olumsuz tüm sonuçlar için hiçbir sorumlukluk kabul edilmez.
Tedavi semptomatik olup hemorajik diyatez üzerinde yoğunlaşır. Ribavirin, interferon veya nekahattekilerin immunglobulini ile tedavi denemeleri ümit verici olmamıştır.
Hücre kültürlerinde virusun çoğalması lizozomotrop ilaçlarla (klorokin ve meflokin) önlenebilmiştir.
Hastaya hemodiyaliz uygulamasının yararlı olup olmayacağı kesinleştirilememiştir. Lassa hummasında araştırıldığı şekilde, kan değiştirici transfüzyonda, başlangıçtaki iyileşmeye karşın, ölüm tehlikesi olduğu anımsanmalıdır.
Hasta, tanı çalışmalarının sürdürüldüğü yerde kritik durumda olduğundan, kurallara uygun izolasyon olanakları bulunan bir hastaneye nakledilmesi kesinlikle düşünülmemelidir. Hemorajik hummalı hastalara, deneyimli personelin bulunduğu yerde yatırılarak bakım yapılmalıdır.
Korunma
İnfekte olması olası maymun ve insanların ve de infeksiyöz materyelin varlığından kuşku duyulursa, son derece dikkatli olmak gerekir. Hastane personeli, infeksiyon önleme tekniklerini iyi bilmeli ve hastane salgınlarına karşı gerekli önlemleri almalıdır. Afrika’da yaygın olduğu şekilde, ölenleri gömerken çıplak elle dokunmak Marburg virusunun yayılmasına yol açar. Cesetlerin kontrol altında gömülmesi zorunludur.
Tanı uğraşları ve deneysel çalışmalar, emniyetli laboratuvarlarda (L 4) yürütülmelidir.
Kaynaklar
- Balter, M.: emerging diseases. On the trail of Ebola and Marburg viruses. Science 290, 923-925, 2000.
- Biot, M.: Tribute to Dr. Katenga Bonzali. Trop. Med. Int. Health. 5, 384, 2000.
- Durba Dem Rep Congo: 16 cases diagnosis confirmed by virological tests, 4 suspected by Novembre 1999 (since Mai). ProMED Digest 104, p. 4, 2000.
- Haenninen, H.M.: Taï forest Ebola project: Untersuchungen vn arthropoden auf das Vorkommen von Filoviren mit der Polymerasekettenreaktion, Inauguraldissertation, Philipps-Universität Marburg, 2002.
- Jahrling, P.B., S.T. Nichol, P.E. Rollin, T.G. Ksiazek: Filoviruses and Arenaviruses. In: Murray, P.R., J.e. Baron, J.H. Jorgensen, A.M. Pfaller, R.H. Yolken (eds.): Manual of Clinical Microbiology, 1570-1582, 8th ed. ASM Press, Washington, DC, 2003.
- Kiley, M.P., E.T. Bowen, G.A. Eddy et al.: Filoviridae: a taxonomic home for Marburg and Ebola viruses? Intervirology 18, 24-32, 1982.
- Slenczka, W.: The Marburg virus outbreak of 1967 and subsequent episodes. In: Klenk, Current Topics in Microbiology and Immunology. Vol. 235, 49-76, Springer, Berlin, Heidelberg, New York, 1999.
- Siegert, R., H.L. Shu, W. Slenczka et al.: Zur Ätiologie einer unbekannten, von Affen ausgegangenen menschlichen Infektions-krankheit. Dtsch. Med. Wschr. 92, 2341-2343, 1967.
- WHO (1999): Marburg fever, Democratic Republic of the Congo. Wkly. Epidemiol, Rec. 74, p. 145 and p. 157.
- WHO (2000): Viral haemorrhagic fever/ Marburg, Democratic Republic of the Congo (update). Wkly. Epidemiol. Rec. 75, p. 109.
- Zoonosen Von Tier zu Mensch Übertragbare Infektionskrankheiten, H. Krauss, 2004, Zoonozlar Hayvandan İnsana Bulaşabilen İnfeksiyon Hastalıkları, Çeviri editörü Prof. Dr. Özdem Anğ, Nobel Tıp Kitabevleri, 127-130, 2011,
