Makakların Barınak-Kafes tip ve özellikleri. Primat barınakları diğer büyük laboratuvar hayvan barınaklarından farkll düzenlenir. Bu konuda hayvanın doğası yanısıra çalışma dizaynı belirleyicidir.
Primat kafesler genellikle doğadan yakalandıkları için yapay ortama yerleştirilirken öncelikle karantina ve iklimleme ünitesine sokulmalıdır. Bu ünitede her kafesteki maymun / maymunlar diğerlerini görebilecek durumda olmalıdır. Ayrıca kafeste bulunan makakları oyalabilecek materyaller bulunmalıdır. Tek olarak barındırılsa bile maymun kafesi en az 2 makak barındıracak kadar büyük olmalıdır.
Makak Kafeslerin Özellikleri Nasıl Olmalıdır?
Büyük primatlar, kafes duvarına vurma, bağırma şeklinde aşırı derecede gürültü yaparlar. Bu nedenle onlara ses geçirmez odalar ayarlanmalıdır.
Eğer standard bir kafes kullanılacaksa, en büyük primatın barınmasına yetecek büyüklükte olmalı, yavru kafesleri de yavrunun zamanla büyüyeceği dikkate alınarak ergin makaklara uygun büyüklükte yapılmalıdır. Kafes boyutları ve iç donanımın yerleştirilmesi sırasında makakların atlama uzunluğu, kuyruk uzunluğu, hayvanların normal duruş, bireysel konformasyon, sosyal ilişkiler ve hareket özellikleri de dikkate alınmalıdır. Örneğin birçok küçük primatlar dikey olarak hareket ederler.
Bunların kafeslerinde yükseklik taban alanından çok fazladır. Yerde yaşayan hayvanlarda ise taban alanı daha büyük olmalıdır. Grup halinde barındırılan primat kafeslerinde makakların saklanabileceği fiziksel bariyerler olması gereklidir. Grup kafeslerinde yine yükseklere kaçabilmeyi sağlayabilecek tünekler yapılmalıdır. Ayrıca hayvanın kafeste tutulma süresi de dikkate alınmalıdır. Kısa süreli (birkaç haftalık) esarete hayvanlar katlanabilir ama yıllarca sürecek bir kafes yaşamında makakların egzersiz yapabileceği, bitişik kafeslerdeki hayvanlarla iletişim kurabileceği ve türe özel konforun sağlandığı barınaklar yapılmalıdır.
Maymun kafeslerinde yapı çok sağlam olmalıdır. Primatların çok kuvvetli hayvanlar oldukları unutulmamalıdır. Kafes materyali paslanmaz, küflenmez ve dayanıklı olmalı, kesici ya da batıcı yüzeyler de mutlaka kapatılmalıdır. Güvenlik açısından kilitler hayvanların ulaşamayacağı yerlerde olmalı, hayvanların problem yaratabileceği dikkate alınarak tuzak mandalları, vidalar gibi materyaller gizli olmalıdır. Çünkü maymunlar çok yetenekli ve meraklıdır. Kafeslerde en az bir duvar tek parça olmalı ya da kafesler arasına tek parça bölmeler yapılmalıdır. Kafes tabanının tel örgü olması temizlik açısından yararlıdır. Dışkı ve idrarın toplanması için kafes tabanından en az 20 cm aşağıya bir tepsi ya da kenarları hafifçe kıvrık plastik örtü yerleştirilmelidir. Genelde gözlemi engellemiyorsa küçük primatlarda çok katlı, büyük primatlarda ise tek katlı kafesler tercih edilir. Monogam yetiştirmeler için ortasında hareketli panel olan yan yana üniteler halinde kafesler kullanılabilir.
Diğer Barınak Türleri
Şempanzeler ve kimi diğer maymunlar için açık ve kapalı alanı olan barınak sistemleri de oluşturulabilir.
Kapalı alanla açık alan arasında elle yönetilebilen bir duvar bölmesi tercih edilir. Bu bölmede 0.5-1.5 cm kalınlıkta, içerden ve dışardan kilitlenebilen çelik giyotin tipli kapı olmalıdır. Şempanzeler elle çalışan kilitleri açabilirler. Bu nedenle kilit mekanizması tamamen hayvanın ulaşım alanı dışında olmalıdır. İç alan büyüklüğü 40 kg canlı ağırlığa kadar her bir hayvan için en az 1.5×1.5 m2 taban alanı ve 2 m yükseklikte, dış alan büyüklüğü de 1.5×1.5 m2 taban alanı ve 21-24 m yükseklikte olmalıdır. Dış alanın dış duvarları sıkıca yerleştirilmiş çelik çubuklar ya da tel örgü ile çubuk kombinasyonu şeklinde olabilir. Daha ucuza sağlanabilecek bir materyal kullanılması da uygundur. Ancak dayanıklılık ve hayvanların kaçmasına fırsat vermeyecek kadar güvenli bir yapı oluşturulması şarttır.
Dış alanın üzeri gölgelik ve olumsuz hava koşullarına karşı koruyucu amaçla bir çatıyla kapatılmalıdır. Soğuk havalarda içeride ısınmayı sağlamak için bir ısıtıcı mekanizma sağlanmalıdır. Bu sistemler genellikle koridora kurulur ve iç alana sıcak hava üfleme şeklindedir. Hayvanları kapılarını açmadan gözleyebilmek için kapalı alan tarafında bir koridor olmalıdır. Kapalı alanın koridora bakan duvarı tel örgü vb yapılabilir. Kapalı alandaki sulama sistemleri sağlam yapılmalı, duvarda olabildiğince az çıkıntı olmalı ve oynak parçalar kapsamamalıdır. Gerek açık ve gerekse kapalı alanda beton tabanın en az 20 cm yükseğinde ızgaralı bir barınak tabanı yapılmalıdır.
