Listeria kaynaklı abortuslar da etken Listeria monocytogenes ’dir. Ruminatlarda encephalitis, abortus ve neonatal septisemiye yol açmaktadır. Listeria doğada yaygın olarak bulunmaktadır. En fazla izole edildiği yer toprak, vegetasyon, su, feçes, omurgalı ve omurgasızların pek çok dokusudur.
Gebe ineklerde etken fötoplasental dokuya affinite göstermektedir. Fötal enfeksiyonlar sonucu abortuslar gebeliğin son 1/3’ünde meydana gelir. Listeria hem sporadik hem de epizootik abortuslara yol açmaktadır. Etken bozuk mera silajıyla beslenen ineklerde daha sık abortuslara yol açmaktadır.
Fötus sıklıkla tipik otoliz olduktan birkaç gün sonra uterus içinde kalmaktadır. Karaciğerin dikkatli muayenesiyle karaciğerdeki gri-beyaz nokta şeklinde nekroz odakları görülebilir. Ayrıca villi cotyledonalis ve nadiren intercotyledonar bölgede eksudat görülmektedir.
Listeria abortuslarına genellikle gebeliğin son 1/3 ‘ünde rastlanmaktadır. Listeriosis ’e bağlı abortuslar diğer bakteriyel abortuslardan klinik semptomların olmasıyla farklılık taşır. Genelde retentio secundinarum, endometritis, ateş, nötropeni ve kilo kaybı abortusları izleyen günlerde ortaya çıkar. Fertilite üzerine etkisi geçicidir. Abortus geçiren hayvanlar reenfeksiyonlara dirençlidir. Bazen abortusla beraber encephalitis de oluşmaktadır.
Tanı fötal dokudan etkenin izole edilmesi ile konur. Bakteri hemen hemen tüm dokularda mevcuttur (fötusun septisemiden dolayı ölmesi dolayısıyla). Ayrıca etken plasenta, fötal abomasum sıvısı, vücut sıvıları ve dokuları ve maternal akıntıda mevcuttur.
Özellikle korunma açısından küflü silajların verilmemesi önemlidir. Ayrıca aborte fötus ve akıntılar etken kaynağı olduklarından diğer gebe hayvanlara bulaşabileceği unutulmamalıdır. Bu materyaller, özellikle uterus akıntısı 1 ay kadar etkeni barındırmaktadır. Şayet yiyecekler kontamine ise yiyeceklere özellikle tetrasiklin grubu antibiyotik eklenebilir. Ayrıca diğer gebe ineklerin yem ve suyuna tetrasiklinleri eklemek gereklidir. Antibiyotik tedavisi sütte oluşacak rezidüe açısından dezavantajdır. Ayrıca koyunlara aşı yapılması hastalığın kontrolü açısından önemlidir.
Zoonotik Potansiyeli: Etken zoonoz hastalıklardandır. Hayvanlarda özellikle gebe kadınlarda yaygınca görülmektedir. Ayrıca insanlarda immunsupresyon durumunda septisemi ve meningoencephalitis yapabilmektedir. Özellikle atık fötus ve akıntıların etken kaynağı olduğu unutulmamalı ve bu materyallerle kontamine malzemelerin çok iyi dezenfekte edilmesi ve tek kullanımlık malzemelerin imhası gereklidir.
Prof.Dr. Ayhan Ayhan Bastan
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi