Kuşlarda salmonella enfeksiyonu etkeni iki farklı Salmonella türü olan S. Enterica ve S. Bongor ‘nin 2500 ‘den fazla serovar ‘ bilinmektedir. Salmonellosis insidensi ve etkilenen türler yıl ve bölgeye göre değişir. Yeni ve bilinmeyen varyeteler kolaylıkla yeni yakalanan vahşi papağanlarla bulaşır. Salmonellananın patogenitesi farklı serotipler arasında ve içinde değişim gösterir. S. Enteritidis gibi bazı serotipler, zoonotikdir ve özel öneme sahiptir. Salmonella ’lı çoğu papağanlar, S. Typhimurium ile enfektedir.
Salmonella yumurta ve dışkı ile yayılır. Enfeksiyon ağız yoluyla ve bağırsaklara doğru yayılır. Enfeksiyon bağırsaklarda oluşur ve bağırsak duvarının penetrasyonundan sonra birkaç organ etkilenebilir. Latent enfekte kuşlar ve vektörler (kemiriciler) diğer sürülere enfeksiyonu yayabilir. Salmonella çoğu dezenfektanlara hassastır ve 60 derecenin üstündeki ısıda yıkımlanır.
Salmonellosis, çoğunlukla bağırsak florasının bozulması, yiyecek kalitesinin iyi olmaması ve bağışıklık sistemin zayıflaması ile ortaya çıkar. İthal edilen kuşlarda daha yaygındır.
Kuşlarda Salmonella Enfeksiyonunun Klinik Belirtileri
Etkilenen evcil kuşlar genellikle iyi görünmez. Nadir olgularda özellikle civcivler de ani ölüm oluşur. Hastalık hijyenin zayıf olduğu, kuş sayısının fazla olduğu ve kuşların stres altında olduğu karantinadaki ithal kuşlarda akut olarak gözükür.
Hasta kuşlarda yeşil renkli ishal vardır. Bu kuşlar kanatları düşmüş bitkin halde dururlar. Genellikle birkaç gün sonra ölürler. Bu durumlarda morbidite ve mortalite oranı yüksek olabilir. Bu kuşların bazıları iyileşir ve taşıyıcı olurlar. Tek olarak beslenen evcil kuşlarda kronik hastalık tablosu daha yaygındır.
Kuşlarda salmonella enfeksiyonuna yakalanmış olanlarda ilk belirtiler ishal, merkezi sinir sistemi belirtileri ve ağırlık kaybıdır. Eklemler etkilenebilir ve topallık oluşabilir. İlginç şekilde topallık diğer belirtiler olmaksızın oluşabilir. Kabarmış tüyler ve hafif zayıflık hariç tutulursa diğer belirtiler olmaksızın topallık oluşur. İlave olarak embriyonik ölüm oranı yada yeni kuluçkadan çıkmış kuşlarda omfalitis artabilir.
Salmonellosis Hastalığının Tanısı Nasıl Yapılır?
Radyografide karaciğer, dalak ve böbreklerde büyüme gözlenir. Eklemlerde yumuşak doku şişmeleri görülür. Endoskopi yada nekropside, karaciğer ve dalakta multiple beyaz noktalar (nekroz) görülebilir. Enteritis yaygın olarak gözlenir. Süt benzeri hava keseleri, asites, salpingitis ve yangınlaşmış ovaryum follükülleri diğer belirtiler olarak sıralanır.
Evcil kuşlarda salmonella enfeksiyonu tanı da eklem sıvı aspirasyonları ve organ biyopsileri ile elde edilecek patojen izolasyonu yolu ile yapılır. Dokulardan agar üzerine doğrudan sürüntü alınır ve bu önce ön zenginleştirme sıvısına (pepton), daha sonra zenginleştirme (rappaport sıvısı) ve Salmonella selectiv agar üzerine yerleştirilir. Doğrudan agar üzerine yerleştirme negatif sonuçlar verir.
Dışkıdan Salmonella izolasyonu, klinik hastalık tanısını doğrulamaz. Çünkü bazen kuşa zarar vermeden etken sindirim sisteminden geçebilir. Tersine olarak tek bir negatif sonuç da hastalık olmadığını göstermez. Çünkü etkenler aralıklı yayılabilir. Serum aglütinasyon kullanılarak antikor tanımlanması mümkündür. Sonuçların güvenilirliği Salmonella türlerine bağlıdır. Sınırlı sayıda ticari antijen kullanımı mevcuttur. En yaygın anti Salmonella antikorları, polivalant antijen kullanılarak tanımlanabilir. Döllenmemiş yumurtalar her zaman Salmonella açısından muayene edilmelidir.
Salmonellosis Enfeksiyonunda Tedavi ve Korunma
Sağaltım için mutlaka Veteriner Hekim ‘inize başvurun. Burada yazılan tedaviler bilgi amaçlıdır. Burada verilen bilgilerle tedavi edilmeye çalışılan hastanın oluşabilecek olumsuz tüm sonuçlar için hiçbir sorumlukluk kabul edilmez.
Salmonella genellikle birden fazla sayıda antibiyotiğe direnç gösterir. İlk seçim enrofloxacin ve tylosin olabilir. Antibiyotik sağaltımının klinik belirtileri ve patojenlerin atılımını azalttığı, fakat her zaman onun eliminasyonunu sağlamadığı bilinmelidir. Sağaltım sonunda birkaç (en az üç) muayene tavsiye edilir. Etkilenen eklemler, antibiyotikli sıvılarla yıkanır. Probiyotikler bağırsaktaki organizma miktarını azaltabilir. Klinik belirtiler azalabilir ama etkilenen eklemler tam fonksiyonel olarak nadiren iyileşir.
Kronik Salmonella olgularında sağaltım nadiren başarılı olur. Hastalığın tekrarı olağan değildir. Patojenin özellikle evcil kuş topluluklarında kalıcı olması olağan bir durumdur. Etkilenen sürülerdeki pozitif kuşlar serum aglütinasyon yoluyla test edilerek belirlenir ve ayrılır.
Otolog aşıların üretimi mümkündür ve pozitif sonuçlar elde edilmiştir. Böyle bir aşı kullandıktan sonra klinik belirtiler ortadan kaybolur ve taşıyıcıların hastalık yayması durur. Bununla birlikte aşı kullanımı antikor düzeyleri vasıtasıyla enfekte kuşları belirlemeyi imkansız hale getirir. Ticari olarak kullanılan aşılar pozitif sonuçlar sağlamayabilir. Tipler arasında çapraz antijenite olmakla birlikte S. Typhimurium ‘a karşı bazı aşılar korunma sağlayacaktır.
Yeni bir kuşun karantinada tutulması ve birkaç dışkı örneğinin bakteriyolojik muayenesi ve serum agglutinasyonu yolu ile test edilmesi önemlidir. Bazı üreticiler, kuluçka öncesi yumurtaların bir antibiyotik solusyona batırılması yada spreylenmesinin yararlı olduğunu ileri sürmektedir.
Kuşlardan izole edilen bir Salmonella tipi insanlar için patojenik ise kuş ayrılmalı ve sağaltım denenmemelidir. Sağaltım, patojenin eliminasyonu anlamına gelmez. Bu nedenle kuş yeniden test edilmelidir. Tekrar eden pozitif sonuçlarda ötenazi düşünülmelidir. Çocuklar ve yaşlılarla aynı evde yaşıyorlarsa böyle kuşların ötenazisi düşünülmelidir.