Kuşlar Neden Tüylerini Kopartırlar?. Kuşların tüylerini kopartması gibi davranışlar açıkçası hem hasta sahiplerimizi hem de biz veteriner hekimlere gelen kuşlarda sıklıkla görmekteyiz. Kuşlarda %8-%12 oranında tüylerini yolarken kendine zarar verici davranışlarda bulunurlar. Tüylerine zarar vermenin pek çok sebepli tıbbi etkeni olmaktadır. Kuş sahipleri genelde bunu yalnız bırakma,beslenme,onlara doğru oyuncağı vermemeye bağlamaktadırlar. Birden fazla tıbbi etkende buna sebep olabilir,genelde yolma hareketi vücudun bir yerinden başlayarak genelde göğüs bölgesinden başlayarak sonrasında da bacaklar ve kanatlar arka bölge karın ve boyun gibi bölgelere zarar vermeye devam ederler.
Bu davranış kuşlarda çok yaygın olarak görülmektedir bütün kuşlarda görülebilir eğer şartlar mükemmelse neden görülür böyle bir kuşun kendi tüylerini kopartma davranışı görülür?
Özellikle kuşlarda kuşun tüyleri koparttığı bölgelerde iltihaplanma olur ,ancak bu iltihaplanma kuşun erişemeyeceği bölgelerde boyun arkası ve baş arkasındaysa allerjiden şüphelenebiliriz. Tüy folliküllerinin etrafında iltihapalanma araştırılır ve bu bölgelerin etrafında limpositler ve plazma hücreleri bunun belirtisidir.ayrıca bunu tetikleyen travmatik deri enfeksiyonlarda olabilir, ortada kimi vakalarda gözlemlediğim eğer tıbbi olarak açıklanabilir. Neden yoksa gerekçe olarak psikolojik nedeni ileri sürebiliriz.
Alerji hastalıklarında şiddetli vakıalarda kuşlar deriyi bozabilirler kuşların çoğunda deri kırmızı bir hal alır ve iltihaplı görüntüdedir. Bazen küçük kuşlarda olduğu gibi ilerlemiş yaştaki kuşlarda da görülebilir. Kronik ve ilerleyici bir hastalık tablosu göstermektedir. Tedavi edilemeyebilir ve kuşun geri kalan hayatı boyuncada sürebilir yaş ilerledikçe geçebilir veya alerjisi olduğu ortamdan uzaklaşınca belirtiler azalabilir.
Kliniğimize getirilen sultan cinsi papağanda psikolojik tanı konmuştur tüm tedavilere cevap vermemiştir tedavi programından çıkartılmıştır. Kuşlarda deri çok incedir, özellikle küçük türlerde daha belirgindir. Kanat kaldırıldığı zaman özellikle axillar bölgede tüy olmadığı görülmektedir. Muayenelerde kaslar derinin altında koyu kırmızı olarak görülürken yağ kitlesi sarı olarak izlenmektedir. Ayrıca kuşlarda lezyonlu bölgelerde özellikle kaşınmaları önlenmesi açısından boyuna korse şeklinde (elisabethan korsesi) takmaktayız. Kuş küçükse hazırlanacak olan korse ya bir iskambil kağıdından veya plastik bir şişe kapağından yapılır. 3-6 çapında yuvarlak bir parça kesilir ve bunun ortasında hayvanın boynuna uygun bir genişlikte yarım ay şeklinde bir halka açılarak boynuna tatbik edilir.
Jakolarda ve sultan papağanlarda uygun bir yöntemdir. Bu yöntemle kuş tarafından yaraların tahriş edilmesi önlenilmesine çalışılmaktadır. Kuşlarda tüy dökümüne ayrıca beslenme hastalıklardan da kaynaklanabilmektedir. Yüksek kalorili ile beslenenlerde, vücutta aşırı yağlanma olmaktadır. Bu durum özellikle uzun bacaklı kuşlarda kas ve iskelet hastalıkların da neden olmaktadır. Böcek yiyen kuşlar açlıktan en çok etkilenen kuşlardır. Haftalık kilo kaybı vücut ağırlığının %1 ini geçmemelidir.
Kuşlarda özellikle karaciğer kökenli rahatsızlıklar;
1-septisemi, toksemi ve diğer sistemik etkiler sonucu gelişen hepatitler.
2-pacheco hastalığı (etkeni virüstür,sadece passerinlede hastalık yapar ve öldürücüdür)
3-karaciğer yağlanması (aflatoxisosiz, toksik, nutrisyonel veya infeksiyöz nedenlerden kaynaklanır)
Karaciğer hastalıklarının tanısında özellikle ALT (Alanın aminotransferaz ) ve SAP (serum asit fosfataz) enzim aktivitelerine bakmak faydalıdır. Ayrıca dikkat edebileceğiniz dışkıda ürik asit bulunan kısım beyaz olması gerekirken, sarı-yeşil bir renk almaktadır. Tüy dökülmelerinde ve yolmaların da kuşta ishal olgusu fazlaysa barsak florasının tekrar kendisini yenilemesi için oral yolla üç damla tereyağı önermekteyim.
Kuşlarda tüylerini koparma patojen etkenler ve parazitlerin çevreye yayılmasını önlemek için gerekli ilaçlamalar yapılmalıdır. Özellikle papağanlarda french molth rahatsızlığı görmekteyiz hastaların tüy yapısı çok kötüdür ve tedavisi yoktur. Hipotermi ve hipertermi hallerinde hallerinde termoregülasyonu sağlayan ilaçlar uygulanmalıdır.
Kuşlarda tüy dökülmesini tetikleyen faktörler veteriner hekim tarafından dikkatlice sorulan sorularla ortaya çıkartılmalıdır.
Kuşlar Neden Tüylerini Kopartırlar? Diğer Sebepler
Akarlarla temas kesilince ve ilaçlamalardan sonra tüyler tekrardan çıkmaya başlamaktadır.
Göz yaşı akıntıları, kuşlarda sistematik hastalıklardan ve göz hastalıkları sonucunda kuşun irrite olarak göz yaşı akıntılarını tüylerine sürmesiyle o bölgedeki alanlarda tüy çıkmaz ve hemen sistematik hastalığın tedavisi hemen yapılmalıdır.
Protozoal hastalıklar, kuşlarda özellikle göğüs arkalarında tüy dökülmeleri yapmaktadır.
Zehirlenmeler, özellikle evlerde yoğun miktarda temizlikte kimyasalların kullanılması kuşun ortamındaki hava neminde azalmalar da dökülme nedenidir ve aynı zamanda tekrar çıkmayı yavaşlatmaktadır.
Kozalıklı ağaçların kuşlarda alerjik kökenli kaşınmalar nedeniyle tüylerini yolma eğilimine girer ortamdan uzaklaştırmak ve yıkamayla geçmektedir.
Psikolojik olarak özellikle hastalarımızda izlediğim erişkin kuşlarla genç kuşlar yan yana konulunca başlangıçta tüylerini dökerler-erkek kuşlar dişi kuşlara saldırarak dişi kuşlarda ve yavrularda tüy dökümüne neden olabilirler. Psikolojik olarak yolma davranışı amazon papağanlarda Afrika gri papağanlarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
Kafesin boyunun kısa olması yıkama için banyo yaptırmama tüyleri yolma sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Diyet değişiklikleri de yeminin değiştirilmesi etki göstermektedir. uzun süren hastalıklar ve yanlış tedavi programları tetikleyici bir etki olarak karşımıza çıkar.korku,yeni kafes arkadaşı, stress tetikleyici faktörlerdendir.
Kuşlarda obezite veya deri tümörlerinde tiroit bezinin rahatsızlıklarında özellikle düzgün çalışmamaya bağlı olarak bu kuşlarda tüy deyişimi olmaz veya tüy çıkmaz.
Tedavi
Kuş tedavileri kesinlikle bir Veteriner Hekim tarafından yapılmalıdır.
Evcil kuşlarda kanat altında şekillenen tümöral oluşumlarda kuş bölgeyi tedavi etmek amacıyla ve irritasyona bağlı olarak tüylerini yolabilir. Eski tüyler dökülünce yenileri 6-8 hafta içinde çıkarlar. Kuşlarda vücut ısısı 40-44.4 tür. Kan hemotokrit %PCV degeri%42-65 tir. Bu değer 40 ın altına düştüğünde anemiktir. Anesteziye alınacak kuşlarda %PCV değeri en az 55 veya daha büyük olmalıdır. Total protein (TP) diagnostik açıdan çok önemlidir. TP değeri 2.3 gr/dl ise ne kadar özenli bakım yapılırsa yapılsın kuş ölür. TP değeri 4.2 gr/dl nin altındaki bir hastada prognoz kötüdür. TP 4.3 gr/dl nin üzerinde ise prognoz iyidir.
Tedavilerde değişik metotlar izlemekteyiz ilaçlı sularla tedavi, ilaçlı yemlerle tedavi, gavege yöntemi, direkt yolla ilaç uygulanması, subcuton enjeksiyon yöntemleri, intraoculer ilaç uygulamaları, inhalasyon tedavisi, topikal ilaç uygulaması intravenöz enjeksiyonlar uygulanmaktadır.
A vitamini takviyeleri, vitamin E ve selenyum ilave destek programları, ALT (Alanın aminotransferaz)ve SAP (serum asit fosfotaz) enzimlerine bakılarak karaciğer tedavisi yapılır. Dietlerde hastalarıma tereyağı+kraker+muz karışımı önermekteyim.
Kanaryalarda daha yoğun döküm görülür. Gerekli vitamin tedavileriyle düzeltilmektedir. E vitamini özellikle hücre memran bütünlüğünü sağlamakta bir yardımcıdır. Üremeyi desteklemektedir. Güçlü bir antioksidan olarak tedavilerde kullanılabilir. Akarlara karşı değişik sıvı ve toz ilaçlar kullanılmaktadır.
Tedavilerde özellikle tavukçuluk sanayinde de kullanılan saf ilaçlar kullanılmalıdır. Maalesef Türkiye de petshoplarda ilaç statüsünde olmayan pek çok ürün kuş sahiplerine verilmekte ve kuş sahipleri de bu ilaçlarla tedavi etmeye çalışmaktadırlar. Bu durum başarıya ulaşma şansları oldukça düşürmektedir. Bu yüzden muhakkak bir Veteriner Hekim kontrolün de yapılmalıdır.