Koyunlarda siyanojen bitki zehirlenmeleri, Siyanhidrik asit (HCN), siyanojen glikozitler bakımından zengin olan bitkilerin işkembe de (rumen) parçalanması sırasında açığa çıkan bir fermantasyon artığıdır. Siyanhidrik asit, normalde rumenden rezorbe edildikten sonra, karaciğerde tiyosiyanatlar şekline dönüştürülerek zararsız hale getirilir.
Siyanojen glikozitler bakımından zengin bitkilerin çok fazla miktarlarda yedirilmesi halinde, rezorbe edilen siyanhidrik asidin bir bölümü karaciğerde detoksifiye edilemeden kan dolaşımına karışır ve hücre içi oksidasyon enzimi olan Sitokrom c oksidaz (Cytochrome c oxidase) enzimini inaktive ederek hücre oksidasyonunu bloke eder ve hayvan anoksi sonucu çok kısa bir sürede ölüme sürüklenir.
Siyanogen glikozitler yeşil bitkilerin tümünde az veya çok miktarlarda mevcuttur. Bitkinin çiçeklenme devresi öncesinde glikozit miktarı yüksektir. Çiçeklenmeyi takiben miktar hızla azalır.
Sudan otu, kanyaş, kır fiği, ok otu, tırtıl, yonca gibi mera otları ve yem bitkileri siyanogen glikozitler bakımından zengin bitkiler arasında sayılırlar.
Koyunlarda Siyanojen Bitki Zehirlenmelerinde Klinik Belirtiler
Koyunlar sığırlar kadar obur olmadıkları için, siyanhidrik asit zehirlenmelerine nisbeten daha az rastlanır. Semptomlar sığırlarda siyanojen bitki zehirlenmesinde ki gibidir.
- Bu bitkilerin yenmesinden 15 dakika sonra zehirlenme belirtilerinin görülmeye başlaması
- Şiddetli dispne, salivasyon, taşikardı, zayıf ve düzensiz nabız
- Mukozalarda parlak kırmızılık, daha sonra siyonatik tablo, pupillalarda genişleme
- Nistagmus
- Tremor, hareketsiz duramama, inleme, sendeleme
- Yerde yatma, opistotonus, konvulsiyonlar, son dönemde bazen kusma ve ölüm
- Kronik olaylarda sistitis, inkoordinasyon ve buzağılarda artrogriposis oluşabilmesi
Diyagnoz
Koyunlarda siyanojen bitki zehirlenmeleri, siyahidrik asit zehirlenmesinin diyagnozu için “pikrat testi” kullanılır. Ölen hayvanın rumeninden alınan bir damla rumen sıvısı lam üzerine konur; Üzerine bir damla pikrat ayıracı damlatılır. 10 dakika içinde sarı kırmızı renk meydana gelirse reaksiyon poZitif sayılır. (Pikrat ayıracın terkibi : sodyum karbonat 5 gram + pikrik asit 0.5 gram + Distile su ad. 100 ml.)
Tedavi Nasıl Yapılmalıdır?
Sağaltım için mutlaka Hekim ‘inize başvurun. Burada yazılan tedaviler bilgi amaçlıdır. Burada verilen bilgilerle tedavi edilmeye çalışılan hastanın oluşabilecek olumsuz tüm sonuçlar için hiçbir sorumlukluk kabul edilmez.
Koyunlarda siyanojen bitki zehirlenmeleri çok hızlı seyrettiği için sağaltım için yeterli zaman bulmak genellikle mümkün olmaz.
Müdahale imkanı bulunabilen olaylarda, damar içi yolla, % 20 lik sodyum nitrit solusyonundan 2-3 ml ve hemen bunun ardından, % 20 lik sodyum bikarbonat solusyonundan 8-10 ml enjekte edilir.
Bu uygulama tek bir defa yapılır; tekrarlanmaz !
