Koyun ve keçilerde mikoplazma atıkları haricinde de düşüğe (yavru atma, abortus) sebep olan çok sayıda etken madde vardır.
En çok bilinen etkenler olarak akla Brucella melitensis, Coxiella burnetii, Chlamydophila abortus ve Campylobacter fetus fetus gelmektedir. Fakat mycoplasmalar da (mikoplazma) koyun ve keçilerde aborta (yavru atmaya) yol açan etkenler arasında yer almaktadır.
Mycoplasma mycoides capri (Mmc), Mycoplasma capricolum subspecies capricolum (Mcc), Mycoplasma agalactiae (Ma), özellikle keçilerde Mycoplasma putrefaciens düşüklere sebep olan mikroorganizmalardır.
Ayrıca keçi ciğer ağrısı (CCPP) etkeni olarak bilinen Mycoplasma capricolum subspecies capripneumoniae da yavru atmaya sebep olabilir. Koyunlarda sarılık ve kansızlığa sebep olan Mycoplasma ovis (Eperythrozoonosis ovis) bazen yavru atmaya yol açabilir.
Görüldüğü gibi Mikoplazma ailesinden koyun ve keçilerde yavru atma sebebi olan etkenler çoğunlukla agalaksi (süt kesen) hastalığında yer alan etkenlerdir.
Agalaksiyada mastitis, arthritis (eklem yangısı) ve keratoconjunctivitis (göz yangısı) ile karşımıza çıkan etkenler aynı zamanda abortus (yavru atma) ile de sürüye zarar verebilir.
Bu etkenler yavru sularıyla (amniotik sıvılar) ve plasenta (eş, son) ile çevreye yayılabilir.
Koyun ve keçilerde mikoplazma atıkları etkenler plasentanın yıkımlanması ve fötal septisemi ile yavru attırırlar. Abortus (düşük) çoğunlukla gebeliğin son üçte birlik (trimester) döneminde görülür.
Agalaksiyada mikroorganizmalar (mikoplazma etkenleri) rahimde, boğaz bölgesindeki lenf yumrularında, soluk borusunda (trachea), bademciklerde (tonsilla)yerleşmiş olarak bulunur. Rahimden sızan sıvılarla barınağa yayılırlar. Ayrıca eklemlerdeki lezyonlarda, özellikle karpal eklemde yer alan hastalık yapıcı etkenler çevreye hastalığı bulaştırırlar.
En önemli yerleşim yeri ise dış kulaktır. Hastalık belirtisi görülmeden de dış kulakta adı geçen mikroorganizmalar yerleşmiş olabilir.
Agalaksiyanın yavru atma dışında da birçok belirtisi olduğunu biliyoruz. Sütün kesilmesi, meme yangısı, eklemlerde ve gözdeki yangılar diğer belirtilerdir.
Eğer keçi ciğer ağrısı etkeni olan Mycoplasma capricolum subspecies capripneumoniae yavru atmaya sebep olmuş ise hastalığın diğer belirtileri zaten sürüde gözlenecektir.
Demek ki; mikoplazmal yavru atmalardan şüphelenmek için adı geçen hastalıkların öne çıkan belirtilerinden yararlanabiliriz. Yine de kesin teşhis laboratuvar tetkikleriyle ortaya çıkar.
Agalaksiyanın ve keçi ciğer ağrısının aşıları vardır.
Koyun ve Keçilerde Mikoplazma Atıkları Durumlarının Tedavisi ve Korunma
Tedavide ise makrolid grubu antibiyotikler (Tylosin, Tilmikosin, Tulatromycin, Spiramisin, Eritromisin) Florokinolon (floksasin) grubu antibiyotikler, Lincosamidler ve oksitetrasiklin etkili olabilir.
Koruyucu hekimlik olarak biyogüvenlik önlemlerine özen göstermek şarttır. Dışarıdan sürüye hayvan katma konusunda titizlik gösterilmeli, aşı geçmişi bilinmeli, karantina önlemleri uygulanmalı, kulak kepçeleri dezenfekte edilmelidir.