Koyun ve Keçilerde dölveriminin optimizasyonu neden önemlidir?. Koyun ve keçi ırklarının birçoğu mevsimsel poliöstrik hayvanlar olup, kuzey yarım kürede günlerin kısalmaya başladığı yaz sonu-sonbahar aylarında kızgınlık gösterir. Eğer aşım sezonunda gebe kalmazsa, bir sonraki sezonu beklemek gerekir. Bu durum koyun-keçi yetiştiricileri için ekonomik kayıp demektir. Çünkü koyun ve keçilerde en önemli ekonomik girdi kuzu ve oğlaklardır. Koyun ve keçilerin reprodüktif yaşamları ineklere göre daha kısadır. O nedenle koyun ve keçilerde fertil yaşam süresinde daha çok sayıda yavru almak, yetiştiricilerin önemli hedeflerinden birisi olmalıdır.
Bu nedenle koyun ve keçilerde dölveriminin optimizasyonu (dölverimi açısından verimlilik) son derece önemlidir.
Ülkemizde kırmızı et üretiminin bir bölümü koyun ve keçilerden sağlanır. Bu nedenle koyun ve keçilerden maksimum yararlanmak ekonomik açıdan önemlidir.
Koyun ve keçilerde dölverimi optimizasyonu nasıl yapılır?
Dölverimi optimizasyonu için;
- Senkronizasyon programlarından yararlanmak gerekir.
- Aşım sezonu öncesi flushing yapmak gerekir.
- Aşım sezonu öncesi antiparaziter mücadele yapılmalıdır.
- Sürüdeki koyun koç ve teke oranına dikkat edilmelidir.
- Yavru sayıları belirlenerek, gebelik dönemine ve yavru sayısına göre uygun besleme programı oluşturulmalıdır.
Senkronizasyon nasıl yapılır ve avantajları nelerdir?
Senkronizasyonun yararları:
- Daha çok kuzu veya oğlak alınmasına neden olur (senkronizasyon programlarında ikizlik şansı artar).
- Tohumlamayı toplulaştırır.
- Bir örnek kuzu ve oğlak alınır (bu durum pazara bir örnek kuzu-oğlak sunmayı sağlar, pazarlık gücünü arttırır).
- İşçilikten tasarruf sağlar.
- Aşılama-antiparaziter uygulamaları toplulaştırır.
- Toplu yem değişikliği ve gebelik dönemine göre beslenme programları yapmayı kolaylaştırır. Bu durumda gebelikte şekillenen bazı hastalıkları (gebelik toksemisi) önler.
Senkronizasyon nasıl yapılır?
Koyun ve keçiler de senkronizasyon aşım sezonu dışında, aşım sezonuna geçiş döneminde ve aşım sezonunda yapılır. Bu dönemlerde uygulamalar biraz farklılık taşır.
Aşım sezonu dışında;
- Işık uygulamaları (günlük 16 saat karanlık-8 saat ışık)
- Melatonin implantları
- Progesteron+PMSG
Aşım sezonuna geçişte:
- Melatonin implantları
- Progesteron+PMSG
- Koç katımı
- Melatonin+koç katımı
Aşım sezonunda:
- Progesteron+PMSG
- Prostaglandin F 2 alfa
Senkronizasyon için en pratik uygulama progesteron sponj ve implantları ile melatonin implantlarının kullanılmasıyla yapılır. Bu yöntemlerin kullanılmasıyla östruslar toplulaşır, bu durum aşım veya tohumlama kolaylığı sağlar. Gebelikler bir örnek olur, doğumlar sınırlı bir zaman diliminde gerçekleşir, bu durumda doğuma yardım kolaylaşır. Bu şekilde kuzu veya oğlak ölümleri azalır.
Sonuç olarak koyun ve keçilerde daha fazla ve sağlıklı yavrular almak için dölveriminin optimizasyonu gerekir. Bu amaçlı da senkronizasyon programlarından yararlanılmalıdır.
Prof.Dr. Ayhan Baştan
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
