Koçların reproduksiyon yönünden muayeneleri,
- Anemnez,
- Genel sağlık durumunun muayenesi,
- Kalıtsal sağlık durumunun muayenesi,
- Cinsel sağlık durumunun muayenesi,
- Genital organların klinik muayeneleri,
- Cinsel davranış muayeneleri,
- Sperma muayenesi,
- Prepusyal yıkantı sıvısının mikrobiyolojik muayenelerini kapsar.
Bu muayeneler her sıfat sezonunun başlangıcında mutlaka yapılmalıdır.
- Anemnez: Koçun yaşı, dölverimi, aşım yeteneği, beslenme ve bakım durumu hakkında bilgiler edinilir.
- Genel sağlık muayenesinde: bilinen klinik yöntemlerle tüm organların muayeneleri yapılır.
- Kalıtsal sağlık muayenesinde, koçların yavrularında, ya da anne ve babalarında herhangi bir kalıtsal bozukluğun bulunup bulunmadığı araştırılır.
- Cinsel sağlık muayenesinde, kan alınarak özellikle bulaşıcı genital hastalıklar yönünden incelenir. Koyunlarda: Vibriosis, Brucellosis, Salmonellosis, Enzootik abortus, Border Disease ve Toxoplasmosis gibi hastalıklarda yavru atma veya perinatal hastalıklar ortaya çıkar.
- Genital organların klinik muayeneleri dört ayak üzerinde duruş pozisyonunda yapılır ve scrotum, testis, epididimis, penis ve prepusyum’un muayenelerini kapsar.
Skrotum’un muayenesinde kıl uzunluğu, skrotal apselerin, Chorioptes uyuzunun (Chorioptes ovis ) bulunup bulunmadığı araştırılır. Ayrıca derinin rengi ve sıcaklığı da gözlenir.
Koçların Reproduksiyon Olarak Testislerin Muayenesi
Testislerin muayenesi, önce tek tek testislerin, daha sonra ikisinin birlikte palpasyonu ile yapılır. Avuç içine alınan testisler dorso – ventral yönde hafifçe bastırılarak muayene edilir. Bu esnada ağrı denemesi yapılır. Ayrıca testislerin esnekliği, asimetrisi ve testis dokusunda tumoral oluşumların varlığı araştırılmalıdır. Bu muayenelerde Hipoorchidizm sıkça görülür. Hipoorchidizm, testilerde atrofi ve testikular hipoplaziyi kapsar.
Testikular hipoplazi aşağıdaki olgularda görülür:
- Tek taraflı testiküler hipoplazi,
- Cryptorchismus ve monorchismus’tan kaynaklanan testiküler hipoplazi,
- XXY kromozom yapılanmasından kaynaklanan mikroorchidizm,
- Bilinmeyen nedenlerden kaynaklanan mikroorchidizm,
- Epididimisin segmental aplazisi ile müşterek seyreden mikroorchidizm,
- Bilateral epididimal Spermiostasis ile müşterek seyreden hipoorchidizm,
- Testisin saat camı şekline gelmesiyle seyreden hipoorchidizm,
- İnguinal herni’lerden kaynaklanan hipoorchidizm,
- Varicosel ile birlikte seyreden hipoorchidizm.
Testikuler atrofi sistemik hastalıklarda ve fiziko kimyasal nedenlerle ortaya çıkar.
Diğer Muayeneler
Epididimisin muayenesi de yine palpasyonla yapılır. Epiditimitis daha çok Brucella ovis , Actinobacillus, Corynebacterium, Pasteurella ve Pseudotuberculosis olgularında görülür.
Penisin muayenesi ereksiyon halindeyken yapılır. Peniste yangılar, yaralanmalar ve abseler görülebilir.
Prepusyumun muayenesi büyük önem taşır. Prepusyumda phimosis, balanophosthitis veya “Pizzle rot” olgusu görülebilir. Ayrıca, prepusyumdan yıkantı sıvısı alınıp mikrobiyolojik muayene yapılmalıdır.
Koçlarda cinsel davranışlar yönünden de muayene edilir. Burada özellikle aşım isteği (libido) büyük bir önem taşır. Libidosu eksik koçlarda en başta rasyonların düzeltilmesi esastır. Ayrıca koçlara afrodizyak ilaçlar ve E vitamini verilmelidir.
Koçlardan alınan spermalar da mikrobiyolojik muayene için zaman zaman labratuvarlara gönderilmelidir.
Kaynakça