Klinik mastitise karşı aşılama, ineklerde kuru dönem ve erken postpartum dönem klinik mastitislerin en fazla şekillendiği dönemdir. İneklerde klinik mastitisler oldukça fazla ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu nedenle bu dönemde ineklerin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi son derece önemlidir.
Peki bu dönemde bağışıklık sistemini güçlendirmek için neler yapılabilir?
- Doğru besleme
- Hayvan refahını ve konforunu arttırma
- İneklerin barındığı ortamlarda bakteri yükünü azaltma
- Aşılama yapılabilir.
Koliform mastitislere karşı aşılama daha çok bu etkenlere bağlı oluşacak ciddi klinik mastitislerin şiddetini azaltmaya yöneliktir. E. coli J-5, farklı koliform suşlarına benzer antijenik özellik taşıdığından, diğer koliform suşlara karşı da bağışıklık artışına yol açmaktadır. E. coli J-5 bakterinlerin kullanılması sonrası meme içi enfeksiyonlar önlenmez, fakat oluşacak yangının şiddeti ve süresini azaltılır. Bu durumda ineğin genel durumu ve meme daha erken normale döndüğünden, süt verimi daha erken normale döner, mastitis nedeniyle kesime giden ve elden çıkartılan inek sayısı azalır.
Aşılara bağlı koruma, koliform bakterilerin antijenik özelliklerinden sorumlu lipopolisakkarit zincirine karşı spesifik immunglobulinlerin salgılanması sonucu oluşmaktadır. Günümüzde E. coli ’nin core antijenlerine karşı geliştirilmiş birçok aşı bulunmaktadır. Bu aşıların Klebsiella, Pseudomonas, Serratia ve Proteus türlerine bağlı klinik mastitislerin oranını da azalttığı belirtilmiştir. Yapılan çalışmalarda aşı yapılan sürüler ile yapılmayan sürüler klinik mastitis görülme oranı bakımından karşılaştırılmış, aşı yapılmayan sürülerde 4-5 kat daha fazla oranda klinik mastitis şekillenmiştir.
Aşıların klinik mastitis insidensini şu yollarla azaltmaktadır;
- Core LPS spesifik antikorlar ile LPS’nin toksik etkisi nötralize ederek
- Komplementlerin aracılık ettiği bakterilerin lizisini kolaylaştırarak
- Antikorlar aracılığı ile bakterilerin opsonizasyonu ve fagositozisini
- Nötrofillerin diapedezisini arttırmak.
Prof.Dr. Ayhan BAŞTAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
abastan@ankara.edu.tr