Kedilerde Kene kaynaklı hastalıklarda öncelikle kene nedir? sorusuna açıklık getirelim.
Kene Nedir?
Keneler küçük ektoparazitlerdir. Yani konakçılarının dışında yaşarlar ve arachnid ailesinin üyeleridir (örümcekler ve akarlar da bu ailenin üyeleridir). 800’den fazla kene türü vardır. Dağılımları dünya çapındadır. Avustralya’da yaklaşık 70 kene türü vardır. Kedilerin aşağıda ele alacağımız kene ısırıklarından alabilecekleri hastalıklar anlatılacaktır.
Keneler memelilerin, kuşların ve bazı sürüngenlerin kanıyla beslenir. Beslenme sürecinde kene hastalığı yayabilir. Kedilerin kenelerden edindiği hastalıkların çoğu bakteriyel enfeksiyonlardır ve kene ara konakçıdır. Yani kısaca söylemek gerekirse keneler kan ile beslenir ve kan emerken hastalığın etkenini son konakçıya bulaştırır.
Kene daha sonra enfekte bir hayvandan beslenir. Patojenler keneye girer (konakçının enfekte kanı yoluyla) ve kene tükürük bezlerinde patojenlerin geçici yaşamları için bir nevi habitat sağlamış olur. Özel ağız parçaları, anestetik özelliklerin yanı sıra antikoagülanlar içeren tükürük ile birlikte cilde enjekte edilir, böylece ev sahibi (kediniz) ısırığı hissedemez ve beslenme sırasında kan pıhtılaşmaz. Bazı keneler ayrıca kendilerini sıkıca sabitlemek için çimento benzeri bir madde enjekte eder. Tükürük yeni konakçıya girdiğinde, patojenler de bulaşabilir.
Keneler sıcak, nemli, ormanlık alanlarda gelişir. Daha sıcak iklimlerde (Avustralya gibi) yıl boyunca meydana gelmelerine rağmen, yaz aylarında daha yaygındırlar.
Kedilerde Lyme Hastalığı
Lyme hastalığı kedilerde kenelerin bulaştırdığı bilinen en yaygın hastalıktır. Lyme hastalığının etkeni Memelilerin kanında yaşayan Borrelia burgdorferi bakterisi neden olur. Kene enfekte bir hayvanla (genellikle geyik, kemirgen veya rakun) beslendiğinde, genellikle geyik veya rakun), bakteriler keneye bulaşır ve daha sonra beslendiği bir sonraki hayvana aktarılır. Kedilerde Kene, bulaşmanın gerçekleşmesi için 24 saat boyunca kedinin üzerinde olmalıdır.
Lyme hastalığı tüm Dünya’da yaygın olan bir hastalıktır. Bulaşma çoğunlukla geyik kenesi olarak bilinen Ixodes dammini (Ixodes scapularis) yoluyla gerçekleşir. Tüm omurgalılar Lyme hastalığı ile enfekte olabilir; insanlar ve köpeklerin kedilerden daha fazla enfekte olma olasılığı daha yüksektir.
Semptomlar
Bazı kediler asemptomatik kalabilir. Diğerlerinde, semptomların ortaya çıkması haftalar veya aylar sürebilir, bunlar şunları içerebilir:
- Zayıflık
- Eklem şişmesi
- Ateş
- Anoreksiya (iştahsızlık),
- Şişmiş lenf bezleri
- Uyuşukluk
Tedavi
Dört haftalık bir antibiyotik tedavisi (doksisiklin, sefuroksim veya amoksisilin). Bazen ikinci bir antibiyotik tedavisi gerekli olacaktır.
Kedilerde Cytauxzoonosis (Bobcat Ateşi, Kedilerde Theileriosis)
Bobcat ateşi veya kedilerin theileriosis olarak da bilinen cytauxzoonosis, kedileri etkileyen tek hücreli bir protozoon olan Cytauxzoon felis‘in neden olduğu hızla ölümcül protozoon hastalıktır. Doğal konakçısı, enfeksiyon belirtisi olmayan bobcat’tır. Bulaşmada ara konakçı kene Amerikan kenesi (Lone star tick) bu hastalığın bulaşmasından sorumludur.
Parazitin kedinin içinde iki yaşam aşaması vardır: lökositik veya doku fazı ve eritrositik piroplazma fazı. Lökositik faz sırasında parazit, şizontlar oluşturarak aseksüel olarak çoğaldığı vücuttaki beyaz kan hücrelerini (makrofajları) istila eder. Bu gerçekleştikçe, beyaz kan hücreleri boyut olarak önemli ölçüde artar, birçok hayati organın küçük kan damarlarında tıkanmalar meydana gelir ve yetersiz kan beslemesi nedeniyle doku nekrozuna neden olur. Şizontlar, beyaz kan hücrelerinden çıkan ve kırmızı kan hücrelerini enfekte eden merozoitlere dönüşür; Hastalığın bu aşaması şiddetli değildir.
Semptomlar
Cytauxzoonosis belirtileri kedilerde kene ısırmasından 5-15 gün sonra ortaya çıkar ve genellikle belirsiz ve spesifik olmayabilir, ancak şunları içerebilir:
- İştah kaybı
- Nefes almada zorluk
- Ateş
- Uyuşukluk
- Sarılık
- Genişlemiş dalak
- Soluk mukoza zarları
Tedavi
Paraziti öldürmek için antiprotozoal ilaçlar ve destekleyici bakım. Prognoz kötüdür genellikle birçok kedi bu hastalığa yenik düşer.
Kedilerde Tularemi
Tavşan ateşi olarak da bilinen tularemi, Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyon zoonotik olduğu için önemlidir. Hastalık bir kediden (ve diğer enfekte hayvanlardan) insanlara geçebileceği anlamına gelir. Bulaşma, kedi enfekte olmuş bir hayvanı yediğinde, bakterileri topraktan soluduğunda, kirli su içtiğinde ve kene ısırıklarıyla meydana gelebilir. Bu hastalık yaz aylarında daha yaygındır.
Semptomlar
Semptomlar etkeni vücuda alınmasından 1-10 gün sonra ortaya çıkar ve şunları içerebilir;
- Ateş
- İştah kaybı
- Susuzluk
- Şişmiş lenf bezleri
Tedavi
Antibiyotik tedavisi erken başlatılmalıdır, aksi takdirde prognoz kötüdür.
Kedilerin Haemobartonella Enfeksiyonu
Kedi enfeksiyöz anemisi olarak da bilinen hemobartonelloz, Mycoplasma hemofelis olarak bilinen bir bakteri türünün neden olduğu bir hastalıktır. Bu sıra dışı bakterilerin hücre duvarı yoktur. Kırmızı kan hücrelerinin duvarına yapışırlar. Kedinin bağışıklık sistemi bu yabancı istilacıları tanır ve bir saldırı başlatır. Bu patojeni barındıran kırmızı kan hücresinin ölümüyle sonuçlanır ve kedide anemiye neden olur. Bulaşma keneler, pireler, kedi ısırıkları, kan transfüzyonları ve anneden uterodaki yavrularına kadar gerçekleşebilir.
Semptomlar
Kedi enfeksiyöz anemisinin belirtileri tipik olarak kedinin geliştirdiği anemiden kaynaklanır ve şunları içerir:
- Ateş
- Soluk mukoza zarları
- Uyuşukluk
- Hızlı kalp atış hızı
- Sarılık
- Genişlemiş dalak ve lenf düğümleri
Tedavi
Bakterileri öldürmek için antibiyotikler, bağışıklık tepkisini azaltmak ve kırmızı kan hücrelerinin daha fazla tahrip olmasını önlemek için kortikosteroidler.
Nefes almakta zorluk çeken kediler için oksijen tedavisi ve ağır vakalarda kan transfüzyonu gerekebilir.
Kedilerde Babesiosis
Babesiosis, Babesia cinsinin tek hücreli parazit protozoalarından kaynaklanır. Enfeksiyon bir kene ısırığı, kan transfüzyonu, uterodaki anneden veya bir kedi ısırığı yoluyla oluşabilir. Babesiosisin inkübasyonu yaklaşık 10-14 gündür. Köpekler kedilerden daha sık etkilenir; protozoa Avrupa, Güney Afrika, Asya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunabilir. En yüksek insidans sıcak yaz aylarındadır.
Parazit, bölündüğü kırmızı kan hücrelerine girer. Sonunda, enfekte olmuş kırmızı kan hücreleri yırtılır ve daha sonra daha fazla kırmızı kan hücresini istila eden merozoitleri serbest bırakır. Patogenez, iki şekilde ortaya çıkan hemolitik anemidir.
- Merozoitler kırmızı kan hücrelerini kırar ve yok eder
- Kedinin bağışıklık sistemi enfekte olmuş kırmızı kan hücrelerini yok eder
Semptomlar
Semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişebilir, bağışıklık sistemi zayıf olan kediler, zayıf yün durumu, uyuşukluk, iştahsızlık ve bazen sarılık gibi klinik belirtiler geliştirme riski daha yüksektir.
Tedavi
Paraziti öldürmek için anti-sıtma ilaçları. Anemi yeterince ciddi ise kediniz kan transfüzyonu gerektirebilir.
Kedilerde Kene Felci
Bazı türler kedilerde felce ve ölüme neden olabilecek bir nörotoksin üretir. Kene felci vakalarının çoğu Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’da görülür. Avustralya’da, Ixodes holocyclus (Felç Kenesi olarak da bilinir) felce neden olabilen türdür. Kene konakçıya bağlandığında (bu durumda kediniz), tükürük bezi tarafından üretilen bir nörotoksini kediye enjekte eder. Tedavi edilmezse, bu kedilerde ölümcül olabilir.
Semptomlar
Semptomların gelişmesi kene bağlandıktan sonra 3-5 gün arasında sürer. Bunlar şunları içerebilir:
- İştah kaybı
- Kusma
- Aşırı salivasyon
- Dehidrasyon
- Miyavlama yeteneğinin kaybı
Zehirlenmenin sonraki aşamaları şunlardır;
- Titrek yürüyüş
- Duramama
- Nefes darlığı
- Felç
Tedavi
- Oksijen tedavisi
- Antiserum
- Destekleyici bakım
Riski Azaltmak İçin Kedileri Nasıl Korumalıyız?
Kedinizin dışarıda dolaşmasına izin vermeyin; Onu bir kedi muhafazasına kapalı tutun ya da evden çıkmasına engel olun.
Dışarı çıkarsa, kene olup olmadığını her gün kontrol edin. Baştan başlayın ve yavaşça tüm vücudu boyunca kuyruğa doğru ilerleyin. Ayak parmaklarının arasını da kontrol ettiğinizden emin olun.
Kedinin düzenli olarak kenelere karşı dış paraziter ilaçlar kullanmak için veteriner hekiminiz ile program ayarlayın.