Keçilerde çiçek hastalığı Orta Asya, Afrika, Ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de görülen bir hastalıktır. Afrika’da Ekvator’un kuzeyindeki ülkelerde görülür. Çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalık olan keçilerde çiçek hastalığının etkeni bir virüstür (Capripox virüs). Dünya’da bilinen en eski hastalıklardan biri olan Keçi Çiçek Hastalığının ilk bilimsel tanısı 1879 yılında konulmuş ve etkeni belirtilmiştir.
Hastalık orta şiddetli ve şiddetli olarak 2 ayrı şekilde ortaya çıkar. Ani ateş yükselmesi (40-42°C), iştahsızlık, durgunluk, göz ve burun akıntısı ilk görülen belirtilerdir. Hemen sonra deride çiçek lezyonları ortaya çıkar. Hastalığın diğer belirtileri şunlardır; Kulaklarda, göz kapaklarında, kuyrukta, burun deliklerinde, ağızda, vulvada lezyonlar, solunum güçlüğü, ağızda yara, derinin tüysüz bölgelerinde sızıntılı yaralar ve kabuklanmalar, aşırı salya akıntısı, solunum ve sindirim yolu mukozasında çiçek lezyonları, lenf yumrularında şişme, yavru atma ve ölüm söz konusu olabilir. Ölüm daha çok yavrularda gözlenir. Çiçek lezyonları nodül, papül, püstül ve bazen de vezikül olarak göze çarpar. Kuluçka dönemi (inkubasyon periyodu) keçilerde 5-14 gündür.
Çiçek hastalığı keçi ırklarının tümünde görülebilir.
Çiçek virusu (Capripox) sığırların LSD Lumpy Skin Disease (Sığırların Nodüler Ekzantemi) virusu ile aynı aileden olup, çok dayanıklıdır. Barınaklarda 6 ay, yapağı da 3 ay yaşayabilir.
Virüs dezenfektanlara karşı çok hassastır. En etkin dezenfektan sodyum kipoklorit olmakla birlikte, iyotlu dezenfektanlar ve diğer bilinen dezenfektanlar virüs üzerinde etkilidir. Virus 56 °C ’de 2 saatte, 65 °C ’de 30 dakikada ölür.
Hastalık doğrudan temasla, giysi ve ekipmanlarla, hava yoluyla (aerosol) ve ağıl sineği, ahır sineği, barınak sineği olarak adlandırılan kara sineklerle (Stomoxys calcitrans) bulaşır.
Göz ve burun akıntıları ile yara kabukları bulaşmada önemli rol oynar. Hastalık hayvan hareketleriyle yayılır. Hastalık klinik belirtiler yönünden diğer deri hastalıklarıyla ve yavru atma hastalıklarıyla karışabilir. O yüzden belirtilerin tümü göz önüne alınmalıdır. Kesin teşhis için klinik belirtiler, nekropsi bulguları değerlendirilmelidir. Bunlara ek olarak, tam ve doğru teşhis laboratuvar tetkikleriyle konulur.
Çiçek hastalığının seyri ve ölüm oranı orta şiddetli veya şiddetli olmasına göre değişir. Gençlerde ve stres altındaki hayvanlarda ölüm oranı yükselir.
Keçilerde Çiçek Hastalığının Tedavisi
Hastalığın tedavisi yoktur. Tedavi girişimleri çoğunlukla boşuna masraf yapmaktan öteye gitmez.
Aşılama
Hastalığın aşısı vardır. Aşı canlı, liyofilize, attenue olup, sulandırıldıktan sonra 2 saat içinde kullanılmalıdır. Gebeliğin son 45 gününde aşılama yapılmaması önerilir. Aşının 21 günde bağışıklık oluşturduğu ve 8 ay koruyucu olduğu bildirilmektedir.
Aşılama başlıca koruma yöntemidir. Hayvan hareketlerinin kısıtlanması, başta karantina olmak üzere biyogüvenlik önlemlerinin eksiksiz olarak alınması hastalığın yayılmasını önler.
Keçilerde çiçek hastalığı ihbarı mecburi hastalıklar listesindedir. Hastalık çıktığında ya da şüphe duyulduğunda Tarım Bakanlığı ’na bildirilmelidir.