Kan emen sinekler 100 milyon yıldır sıtma yayıyor. Günümüzde sıtma, leishmaniasis ve diğer çeşitli hastalıklara neden olan mikroorganizmalar, en azından dinazorların zamanına kadar izlenebilmekte, kehribar ile korunan kan emici böcekler ve keneler gösterilmektedir.
Vektörlerin antikliğinin ve parazitik mikroorganizmalarla uzun süreli ilişkilerinin gösterilmesine ek olarak, bulgular birkaç nedenden dolayı dikkat çekicidir.
Birincisi, sivrisinekler, pire, kum sinekleri, keneler ve ısırgan otları gibi kan emiciler kehribarda sıklıkla bulunmazlar ve daha nadiren de taşıdıkları mikroorganizmaların kanıtıdır.
Ancak Oregon Eyalet Üniversitesi ‘nden entomolog George Poinar’ın yaptığı bir inceleme, dünyadaki beş bölgeden kehribarın, korunmuş, tanımlanabilir patojenler ve parazitler taşıyan hematophagous artropodları içerdiğini gösterdi.
“Büyüme ve üreme için protein almak için bazı böceklere ve akarların için verimli bir yol olarak gelişti omurgalı kan besleniyor,” Poinar, profesör Science College emekli ve amber içindeki bulunan bitki ve hayvan yaşam formları üzerinde uluslararası bir uzman söyledi. “Bu ilkel sivrisinek ve diğer eklem bacaklı vektörler geri Jura mevcuttu ve hatta o dönemde patojenleri aktaran edildi olasıdır. Bu ilk ortaya çıktıkları zaman muhtemelen omurgalılar için ölümcül olan birçoğu yaygın dağınık hastalıklarda sonuçlanırdı.”
Poinar, 15 milyondan 100 milyon yıla uzanan Dominik, Meksika, Baltık, Kanada ve Birmanya kehribarla kaplı kanlı böceklere ve kenelere baktı.
Vektörler arasında sivrisinekler, kum sinekleri, ısırganlar, yarasa sinekleri, kara sinekler, pire, böcek ve keneler öpüyorlardı. Günümüzde filariasis, uyku hastalığı, nehir körlüğü, tifüs, Lyme hastalığı ve belki de en önemlisi sıtmalar gibi hastalıklara neden olan bir mikroorganizma mantarı taşıyorlar.
Sıtma, çok sayıda ulusun 2018’deki enfeksiyonlardaki artışları bildirmesiyle birlikte acımasız bir halk sağlığı sorunudur. Sadece Venezüella’da, bu yıl 650.000’den fazla yeni sıtma vakası rapor edildiğine dikkat çekiyor.
“Birçok sıtma türü, günümüzde omurgalı hayvanlara parazite neden oluyor ve şimdi 100 milyon yıldan beri sıtmanın sivrisinekler, ısırgan otları, yarasa sinekleri ve keneler tarafından çizilmiş olduğunu biliyoruz,” diyor Poinar. “Arthropod’ların ısırmasıyla taşınan patojenlerin fosil kayıtlarının elde edilmesi, çeşitli hastalıkların nerede ve ne zaman ortaya çıktığı ve zaman içinde omurgalıların hayatta kalma, yok olma ve dağılmayı nasıl etkileyebileceği bir zaman çizelgesi oluşturur.”
Bununla birlikte, Poinar, araştırmaları, belirli kan emici ve parazitlerin geçmişte belirli dönemlerde ve yerlerde hangi parazitlerin bulaştığını gösterirken, “bu fosiller, vektörler, patojenler ve omurgalılar arasındaki ilişkilerin ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını bize söyleyecek kadar yaşlı değildir.”
Poinar, mikroorganizmaların ilk kez kan emen eklembacaklıları enfekte ettiğine ve aralarında dengeye ulaşılmasının ardından mikroorganizmaların omurgalılara göre vektör edildiğine inanır.
“Bu konu gelecek yıllarda tartışılmaya ve sürdürülmeye devam edecek” dedi.
Sciencedaily