Isı ve Güneş Çarpması
Isı ve Güneş Çarpması, Sığırların yaz aylarında uzun süre güneşte kalmaları, yürütülmeleri, havanın sıcaklığının ve nem oranının >%60 artış olması, sıcak havalarda ahırdan yetersiz havalandırılması, kapalı ortamlarda kalabalık olmaları, nakil araçlarında yetersiz havalandırma ve sıkışıklık, sıcak ve rutubetli havalarda susuz kalmaları, soğuk iklimlere adapte ırkların sıcak iklimli bölgelere götürülmesi sonucu oluşur.
Gençlere göre süt ineklerinde, özellikle laktasyondakilerde daha sık rastlanır.Bu durum daha fazla kuru madde alımı ve fermentasyon ısısı ile daha çok sıvı gereksiniminden kaynaklanmaktadır. Hipokalsemik ve hepatik lipidopsisli ineklerin termeregulatör yetenekli azaldığından, bunlar ısı çarpmasına duyarlı olabilirler.
Klinik Semptomlar;
- En belirgin bulgusu solunum frekansının artması R>60 ile birlikte hipertermi olup, beden sıcaklığının 40.5 dereceyi aşması
- Taşikardi P>100, nabız başlangıçta dolgun, son dönemde çok hızlı ve zayıf
- Çoğunda ağız açık soluma, salivasyon, dispne, yüzeysel ve düzensiz solunum
- Şiddetli olaylarda ağız ve burundan köpüklü akıntının görülmesi ile pulmunor ödem şekillemesi
- Başlangıçta hareketsiz duramama, sonralarında depresyon
- Terleme
- Pupillada genişleme, daha sonra bazen daralmanın şekillenmesi
- Solunum artışana bağlı gelişen respiratorik alkaloz sonucu kramplar, daha sonra konvulsiyonlar
- Vücut ısının 41 dereceyi geçtiğinde kaslarda halsizlik, bitkinlik ve yerde yatma
- Son dönemde yerde uzanma ile birlikte konvulsiyonlar ve koma hali
Ayırıcı Tanı;
- Anamnez, çevre şartları ve beden sıcaklığının aşırı artışı ile Konvulsiyonlarla Seyreden Sentral Sinir Sistemi (SSS) Hastalıkları ‘ndan
- Anamnez, çevre şartları, benden sıcaklığının aşırı artışının olması ve pupillalarda belirgin daralmanın gözlenmemesi ile O.F.İ Zehirlenmesi ‘nden
- Konjuktiva ve mukozalarda peteşi ve toksemi bulgularının gözlenmemesiyle Septisemi ve Toksemiler ‘den ayrılır.
Sağaltım;
Sığırlar derhal gölgelik bir yere çekilmeli, başlarına ve vücuduna soğuk su dökülmelidir. Soğuk su içirilmeli, içmiyorsa sonda ile içirilmelidir. Oda sıcaklığında iv kristalod sıvı uygulanması yararlı olabilir. Kalabalıklık giderilmeli, havalandırma hızlandırılmalıdır. Beden sıcaklığı 40 dereceye düşüne kadar izlenmeli, hayvanın baş tarafına güçlü bir fan konulabilir. Hayvanlarda huzursuzluk döneminde xylazine gibi bir trankilizan verilebilir. Fakat hipotansiyon oluşturacağından düşük dozda kullanılmalıdır.
Pulmoner ödemden şüphelendiği durumlarda furosemid 0.5-1 mg/kg uygulanmalıdır. Hipokalsemik durumda olanlarda bunu gidermek için iv kalsiyum verilmelidir. Beyin ödemini önlemek için deksmetason uygulanabilir. Dehidrasyon bulguları olduğunda dekstroz ve izotonik sodyum klorür, iyileşme döneminde dektroz soluzsyonları infuze edilmelidir.
Koruma;
Etiyolojide belirtilen nedenlere yönelik önlemler alınmalıdır. Problem olan yerlerde yağmurlama sistemi yapılmalı, inekler her 20-30 dakikada bir 1-2 dakika yağmurlamaya girebilmelidir. Daha küçük işletmlerde problemli yaz aylarında ineklerin yemliklerine bu kalıpları konup, güçlü fan ile serinletme uygulanabilir.