İneklerin bakımında bakıcının rolü sığırları yalnız bir üretim aracı olarak görmek ya da canlı varlık olarak görmek hatalı olur. Sığırlar kendi toplumsal yaşamlarına uygun bazı özelliklere sahiptirler. Onların yaşamlarında çevre ile, özellikle insanla ilişkilerin önemli bir yeri vardır. Bu ilişki süt sığırlarında et sığırlarına göre daha kuvvetlidir. Bunda süt sığırlarının günde en az iki defa süt sağımı sırasında insan ile beraber olmalarının etkisi vardır.
Diğer canlılarda olduğu gibi sığırlarda da çeşitli karakterler hayvanın kalıtsal yapısı ile çevre şartlarının etkisi sonucu şekillenir. Ekonomik önem taşıyan karakterlerin çoğunda, örneğin süt üretiminde, kalıtsal etkinin yeri % 25 dolayındadır. Yani çevre şartları çok büyük bir role sahiptir. Burada çevre şartları ile hayvan arasında uyumun en iyi bir şekilde bağdaştırıldığı hallerde yetiştirme ve üretim en başarılı olur. Çevre şartları ile hayvan arasındaki uyumun sağlanmasında bir yandan bakıcı, diğer yandan hayvanın davranışları rol oynar.
Bakıcının Rolü
Bir işletmenin başarılı olmasında, işletme sahibinden başlayarak hayvan bakıcısına kadar her kademede kişinin kendilerine düşen görevleri yerine getirmeleri yada hayvanla ilişki kurmadaki yetenek ve uygulamaları etkili olur. Bu durum halk arasında “hayvanın dilinden anlamak” şeklinde deyimini bulmuştur. İşletme, aile fertlerinin çalıştığı küçük bir aile işletmesi olabilir yada bakıcı, bakıcılar ve kahyaların çalıştığı büyük işletmeler olabilir. Hayvan sahibi ve bakıcısının, mesleğinin gereklerini yerine getirecek bilgiye sahip olması esastır. Bunun yanında, bu kişiler görevleri gereği olan programları uygulayacak sorumluluk duygusu ve hayvanların güvenini kazanacak bir şefkat ve davranışa da sahip olmalıdırlar. Hayvana karşı muamelenin itmek, kakmak, vurmak olmadığını, böyle davranışlara hayvanın tepki göstereceğini, diğer sakıncalar yanında verimin de düşeceğini dolayısıyla kötü davranma sonunda oluşacak zararın kendisine dokunacağını hayvan sahibi ya da bakıcı bilmelidir.
Diğer hayvancılık kollarında olduğu gibi sığır yetiştiriciliğinde de başarının şartlarından birisi eldeki hayvan varlığından fazla sayıda ve üstün nitelikte yavru almaktır. Bunun için sürüdeki her bir ineğin, belli bir boğa ile tohumlanacağı önceden belirlenmelidir. Aslında bu konu, yönetici yada sürü sahibi tarafından genellikle önceden programlanır. Hayvan bakıcısı bu programa sıkı sıkıya bağlı olmalıdır. İneklerin östrus zamanını çok iyi izleyerek tam zamanında tohumlanmasını sağlamalıdır. Tohumlama için en uygun olan zamanın kaçırılması, yada östrusun tümü ile fark edilmemesi hayvanın verimlilik hayatından en azından 20 günlük bir gecikmeye, yani zaman kaybına yol açar. Bu kayıplar birleşerek hayvanın kısır kalmasına kadar varabilen zararlar meydana gelebilir.
Sağlık kontrolleri yönünden de durum aynıdır. Hayvan bakıcısı herhangi bir hastalığın ilk semptomlarını fark edebilecek kadar bilgili ve ilgili olmalıdır. Bir hastalık belirtisi karşısında bakıcının yapacağı ilk iş hasta hayvanı diğerlerinden ayırmak suretiyle herhangi bir bulaşmayı önlemektir. Daha sonra hastalığın sebebi bulunarak sebep ortadan kaldırılabilir ya da gerektiğinde Veteriner Hekime baş vurulur. Hayvan bakıcısı bilgi, beceri ve tecrübelerinin sınırlarını iyi bilmelidir. Yapılacak işlerin sıradan bir kişiden başlayarak ondan hayvan bakıcısına, kahyaya, Veteriner Hekime ve Veteriner Hekimin yetersiz kaldığı yerde Uzman Veteriner Hekime kadar gidebileceğini kabul etmelidir. Veteriner Hekimin yapması lâzım gelen bir işi hayvan bakıcısı yada kâhya yapmaya kalkarsa belki bir iki olayda şansa da bağlı olarak başarı gösterebilir. Ancak bir üçüncü olayda büyük zararlar doğuran bir iş yapabilir.
Hayvanlar, alıştıkları insanlardan ayrılmaları ile huzursuz olurlar. Bu nedenle hayvan bakıcılarının sık sık değişmesi sakıncalı olur. Hayvanlar özellikle ani değişikliklerden çok etkilenirler. Bu nedenle hayvan barınakları gürültüden, kalabalıktan, motorlu araçların sık sık gelip geçtiği yollardan olanakların elverdiği kadar uzağa kurulmalıdır. Tüm bu sebepler gösteriyor ki eğer siz hayvanız ile ilgilenemiyorsanız hayvan bakıcının rolü çok önem arz eder demektir.
Kaynakça
- Alpan, O. (1972): Holştayn (H). Güney Anadolu Kırmızısı (GAK) ve H x GAK birinci geriye melez düvelerin çevre ısısına karşı gösterdikleri bazı reaksiyonlar. A. Ü. Vet. Fak. Derg., 19 (3):318-337.
- Alpan, O., H. Ada, Y. Sezgin (1976): Esmer ırk düvelerin erken sıfata alınmasının beden gelişmesi ve çeşitli verimler üzerine etkisi. TÜBİTAK, VHAG – 234 Kesin RapoTU. 36 pp.
- Foley, R.C., D.L., Bath, F.N. Dickinson, H.A. Tucker (1972): Dairy cattle : Principles, practices, problems, profits. Lea and Fabiger, Philadelphia.
- McNitt, J.I. (1983): Livestock husbandry techniques. Granada Publishing, Suffolk, U.K.
- Sığır Yetiştiriciliği, Prof. Dr. Orhan Alpan, Prof. Dr. Rafet Arpacık, Şahin Matbaası, Ankara 1996, 241-242.