İneklerde stres konforun bozulmasıyla ortaya çıkan bir sorundur. İneklerin konforu insanların kötü davranışlarından, bakıcı ya da sağımcının değişmesinden, her türlü ani değişiklikten, durak yerlerinin uygun olmayışından, kötü yürüme zeminlerinden, ışık yetersizliği veya yönünden, gürültüden, barınak içerisindeki havalandırmanın uygun olmayışından, aşırı sıcaktan bozulabilir.
Konforun bozulması stresi davet eder. Stres ölçülebilen, hissedilen ve zararları hesap edilebilecek bir olgudur. İlk belirti süt veriminin düşmesi olmakla birlikte, daha sonra döl verimi düşen inek ya kızgınlık göstermez, ya kızgınlık gösterse bile gebe kalmaz veya gebe kalsa bile cılız yavru doğurur. Güç doğum veya sonunu atmama olayları da bununla ilgili olarak ortaya çıkabilir. Stres bağışıklık sistemini de bozacağından başta solunum yolu enfeksiyonları olmak üzere inek her türlü hastalığa duyarlı hale gelir.
Sağım esnasında oluşan stres, örneğin gürültü, sağımcının değişmesi, ani korku, kötü davranış sütün memeye inmesini engeller. Bu durum meme iltihabına (mastitis) ve sütün azalmasına sebep olur.
İneklerde Konfor
İnekler için konfor kazancın ve sağlığın anahtarıdır. Durak ölçülerinin ırka uygun şekilde doğru olması, temiz ve taze su için otomatik şamandıralı sulukların kullanılması, iyi uygun şekilde yapılmış yürüme zeminleri, uygun yemlik dizaynı, açık ahır sistemleri ve açıkta buzağı boksları çiftlikte konfor sağlayan unsurlardır. İnekler için en önemli konfor KURU ve TEMİZ bölümlerdir. Durak yerlerinde, sağım odasında ve gezinme yerlerinde ne kadar kuru ve temiz bölümler sağlanabilirse verim o derece yüksek, hastalık riski o derece düşük olur. Bunun tersi; yani ıslak, çamurlu zeminler ve kirli bölümler ise stres faktörleri olarak karşımıza çıkarlar.
İneklerin önünde daima yem bulunmalı, istediklerinde istedikleri miktarda yem tüketmelidirler. İnekler böyle durumlarda yaklaşık günde 11 kere yemliğe giderler. Ancak ; yemlik günde 2 kez doldurulursa yem tüketimi, dolayısıyla gıda alımı düşer.
Eğer zemin sert olursa inek her defasında yatarken ve kalkarken canı yanacağından bu işi azaltır ve az yemliğe gider. Her iki durumda da gıda eksikliği, özellikle enerji eksikliği ortaya çıkar. Enerji eksikliği, süt miktarında düşüş, döl tutmama, sonun atılamaması, doğum sonrası problemleri beraberinde getirir.
İnekler günlerinin yaklaşık 51 dakikasını sağım odasında , 135 dakikasını bekleme ve yem yeme esnasında, ama; 1254 dakikasını dinlenme alanlarında geçirir. İneklerin süt üretimine ayırdıkları bu önemli zaman dilimini konfor içerisinde geçirmeleri gerekir.
Yataklıklar Nasıl Olmalı?
Yatak yerlerinin yumuşak olması ve sağlık açısından inorganik maddeyle yani kumla kaplı olması tercih sebebidir. Saman, sap ve hızar talaşı gibi organik kökenli altlıkların meme iltihabı (mastitis) yönünden sakıncalı oldukları belirlenmiştir. İneklerin yem yerken ve yatarken konforlu olmaları, barınak içi sıcaklığıyla çok yakın ilişkilidir. İnekler soğuktan rahatsız olmazlar, fakat 22 °C nin üzerindeki sıcaklıklardan çok rahatsızlık duyarlar. Sıcaklığın 8 °C – 10 °C derece artışı ineklerde sütün %15 eksilmesine ve döl veriminin düşmesine sebep olur. Bunu önlemek için yemlik hizasına ve yatak yerleri hizasına iki sıra vantilatör konulması önerilir. Ayrıca sıcak günlerde ineklerin üzerine serinletici olarak su püskürtülmesi çok iyi bir önlemdir.
İneklerde Stres Gözlenmesi Nasıl Olmalıdır?
İyi gözlenmesiyle ineklerde stres altında oldukları, konforlarının bozulduğu kolayca anlaşılabilir. İnekler meraklı hayvanlardır. Barınağa giren birini merak ederler. Dillerini uzatırlar, merakla bakarlar ve koklamak isterler. Ancak; birisi içeri girdiğinde korkar ve kaçarlarsa o işletmede bir insan davranışı problemi vardır. Bakıcıların ineklere kötü davrandıkları şüphesi uyanabilir.
Bir barınağa girildiğinde, sağım esnasında değilse, inekler yatıyor ve geviş getiriyor olmalıdırlar. Sağlıklı, stressiz ortamlarda ineklerin % 40’ı geviş getirir durumda tespit edilmelidir. İneklerin çoğunluğu ayakta ya da barınağın dışında ise, yatmaları gereken saatte dışarıda geziniyorlarsa “içerideki havadan veya yatma yerlerinden memnun değiller” demektir.
İnekler yürürken izlenmelidir. Yürürken sırtını kamburlaştıran ineklerin ayaklarından veya zeminden dolayı problemleri olabileceği akılda tutulmalıdır.
İneklere sağlanacak olan konfor iştahı, süt verimini, döl verimini, özetle karlılığı arttırır. KONFOR sağlık ve verim demektir.