İneklerde güç doğum oranını azaltmak için nelere dikkat edilmelidir?. Güç doğumlar; işletmelerde önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Güç doğumların neden olduğu ekonomik kayıplar; süt verimi (tüm ekonomik giderlerin %41’i) ve fertilite (%34) kayıpları ile anne ve yavru ölümlerinden (%25) kaynaklanmaktadır. Güç doğum yönetimi için nedenlerin iyi bilinmesi gerekir. Çünkü farklı nedenlerden kaynaklanan güç doğumların yönetimleri de farklıdır. Güç doğumun hazırlayıcı ve yapıcı nedenleri bilinir ise bunlara karşı alınacak önlemlerle, güç doğum yönetimi kolaylaşır ve oranları azalır.
İneklerde güç doğum oranını azaltmak için;
1. Damızlık Düve Seçimine Dikkat Edilmelidir.
Annelerinin geçmişinde güç doğum, ikiz gebelik, buzağı ölümü veya hipokalsemi bulunan düveler mümkünse sürü dışı bırakılmalıdır.
2. Tohumlama Öncesi Dikkat Edilecek Noktalar
Düveler ortalama erişkin canlı ağırlığın %60-65’ine ulaştığında tohumlanacak şekilde beslenmelidir. İnek ve düve doğum zamanında aşırı kilolu olmayacak şekilde beslenmelidir, çünkü aşırı kilolu ve yağlı hayvanlarda güç doğum riski yüksektir. Boğa veya sperma seçimi güç doğumun engellenmesinde kritik önem taşımaktadır. Babanın doğum kolaylığına ve annenin pelvik ölçülerine göre eliminasyondan geçirilmesi bu konuda yararlı olacaktır.
3. Gebelik Döneminde Dikkat Edilecek Noktalar
Cinsiyeti belirli embriyo veya sperma kullanımı ya da gebeliğin 55-65. günlerinde fötal cinsiyetin belirlenmesi, erkek buzağıya bağlı güç doğum olasılığının önceden tahmini için önemlidir. Ayrıca gebeliğin 50-80. günlerinde yapılacak gebelik muayenesiyle, ikizlik durumunun belirlenmesi, olası güç doğumların önceden tahmini ve önüne geçilmesi bakımından yararlıdır.
4. Doğum Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar
Doğum zamanında hedef; güç doğum oranını minimize ve buzağının yaşama oranlarını maksimize etmek ve de güç doğumun olumsuz etkilerinin ortadan kaldırmaktır.
Doğum zamanı düvelerin uygun ağırlıkta, ortalama erişkin ağırlığın %85’ine ulaşmış ve vücut kondisyon skorunun 3,5 olması, föto-pelvik uyumsuzluğa bağlı güç doğumun engellenmesi bakımından önemlidir.
GÜÇ DOĞUMLAR HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOKTA
Güç doğumlar evcil hayvanlar arasında en sık ineklerde görülür ve insidens, %3-10 arasında değişmektedir. Primar inekler, multiparlara göre doğum sırasında daha sık yardıma ihtiyaç duyarlar. Etçi ve sütçü inek işletmelerinde güç doğumlara en sık düvelerde rastlanmaktadır. Düvelerde güç doğum oranı %10-40 arasında değişmekle birlikte, ortalama %20 olarak belirtilmektedir. Yapılan bir çalışmada primipar ineklerin %50’si, multiparların ise %27’sinin doğum sırasında yardıma ihtiyaç duydukları bildirilmiştir. Doğum kolaylığını dikkate alarak yetiştirme programı uygulayan işletmelerde, güç doğum insidensi düşüktür.
Prof.Dr. Ayhan BAŞTAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi