İneklerde doğum sürecinin yönetimi. Çok sayıda hayvanın bulunduğu sütçü inek işletmelerinde doğum süreci en kritik dönemlerden birisidir. Çünkü doğum anında yapılan hatalar veya ihmaller nedeniyle buzağı kayıpları olmaktadır. Bu nedenlerle doğum süreci çok ciddi şekilde sevk ve idare edilmelidir.
Doğuma yardımda temel ilke, kendi kendine doğum yapabilen ineklerin izlenmesi, gerekli olmadıkça doğuma müdahalede bulunulmaması, gerekli durumda uygun bir biçimde ve zamanda doğuma müdahale edilmesidir.
Doğum yönetiminde önemli noktalardan birisi de doğum bölmelerinin özellikleri ve buralara ineklerin ne zaman konulacağıdır. Doğum bölümleri ya bireysel loca ya da birçok hayvanın bir arada tutulduğu alanlar şeklindedir. Bireysel doğum bölmeleri genellikle doğumuna 1 hafta kala ineklerin konulduğu, 13-15 m2 genişlikteki bölmelerdir. İneklerin bireysel bölmelerde tutulmasının bazı sakıncaları olduğu belirtilmektedir. Bunlardan en önemlisi ineklerin strese girmesidir. Stres durumunda erken doğum, güç doğum ve bazı postpartum sorunlarla sık karşılaşılmaktadır.
Büyük doğum bölmeleri ise doğumuna 21 gün kala 30’arlı grup halinde ineklerin konulduğu 270-280 m2 alanlardır. Bu alanlarda her inek için kilitli bir yemleme bölümü vardır. İnekler bu bölümlerde doğum yapabildiği gibi doğuma bir hafta kala buradan bireysel doğum bölmelerine de alınabilir. İnekler büyük doğum bölmelerinde bir arada tutulduğunda daha az strese girmektedir.
Çünkü ineklerde sosyal hayvanlardır.
Gruplarından ayrılınca strese girmektedir. Özellikle bu dönemde inekler strese çok duyarlıdır. Stresli inek daha az yem tüketmekte ve kısa süreli de olsa yem tüketiminde azalma negatif enerji dengesine neden olmaktadır. Bunun yanısıra kalsiyum metabolizması da etkilenir, hipokalsemi riski artar. Bu nedenle günümüzde bireysel doğum bölmeleri yerine ineklerin gruplar halinde bir arada tutulduğu büyük alanlı doğum bömeleri tercih edilmektedir.
Prof.Dr. Ayhan BAŞTAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi