Friesian atı çok karizmatiktir. Nazik ve istekli yapıları, çok yönlü eğitim için güçlü bir temel sağlar. Friesian’ın zekası, at ve sahibi arasında ödüllendirici bir ortaklığa yol açar. Friesian atının kullanım alanları sınırsızdır: terbiye, patika ve zevk sürüşü, kombine sürüş, eyer ve daha fazlası! Yakışıklı görünüm ve doğal olarak hareketleri, herhangi bir gösteri ringinde, geçit töreninde, parkurda veya sadece kendi padokunuzda asil bir “varlık” asaletli görünümü ekstra artısıdır.
Friesian at ırkının bütünlüğünü korumak için, atlarının secere kayıtlarını Hollanda’daki KFPS ile birlikte çalışan Kuzey Amerika Friesian Horse Association (FHANA) tarafından sıkı bir şekilde düzenlenir ve takip edilir.
Kayıtlı Friesian atları, koyu simsiyahtan açık siyaha kadar her zaman siyahtır. Vücutta veya bacaklarda beyaz işaretlere izin verilmez. Uzun, kalın, akan yeleleri ve kuyrukları ve belirgin fetlock tüyleri vardır. Friesian atı, kavisli bir boyunla başını dik ve gururlu tutar.
Kuzey Amerika’daki KFPS Friesian atı, hem DNA testi hem de mikroçipleme gerektiren sadece birkaç ırktan biridir. FHANA, KFPS ve üyeleri, Friesian ırkının saflığını ve bütünlüğünü korumak ve teşvik etmektedir.
Bugün Kuzey Amerika’da yaklaşık 8.000 Friesian atı var. Şu anda Kuzey Amerika’da üreme amaçları için onaylanmış 24 Friesian aygırı bulunmaktadır. Aygırların binicilik ve sürüş konusunda eğitildiği ve değerlendirildiği 70 günlük bir test olan Merkezi Kanıtlama etkinliğine katılmak üzere sonbahar denetimlerinde en iyi aygırlar seçilir ve testin sonunda en iyi atlara sahip olma fırsatı sunulur. 5-6 yıl boyunca sınırlı üreme ayrıcalıklarına izin verilir ve daha sonra sınırlı sayıda yavruları da değerlendirilir. Bu sırada aygırlara sınırsız bir üreme lisansı sunulabilir.
Birden fazla yarışmada kabul edilebilir puanlar elde etmiş olan at terbiyesi ve sürücülük yarışmacıları için bir “Spor” başlığı mevcuttur. “Spor” unvanı, Frizyalıların yetiştirildiği birçok ülkede çok aranır.
Irk, meydana gelen akrabalı yetiştirme miktarını ve ilişki yüzdelerinin ne olduğunu yakından takip ederek, öngörülen standardın bütünlüğünü koruyabilmiştir. İlişki yüzdesi, herhangi bir Friesian atı ile Friesian at popülasyonunun geri kalanı arasındaki “ilişki” miktarıdır. Kuzey Amerika’da başka hiçbir at ırkının tanıtılmasına izin vermeyen kapalı bir soy kütüğü bulunduğundan, bir şekilde yakın akraba olan atları yetiştirirken dikkatli olunması önemlidir.
Birçok at sever için “hayallerin konusu” olan Friesian atı, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki at topluluklarında dalgalar yaratıyor. Film ve televizyon endüstrilerinde artan kullanımları, güzelliklerine ve harika iş ahlaklarına bir övgüdür.
Friesian At Irkının Tarihi
Friesian atı, Avrupa’nın kuzeybatısında bulunan Hollanda krallığının 12 eyaletinden biri olan Friesland (Frizya)’dan çıkmıştır. Friesland kuzey denizi kıyılarında, M.Ö. 500 yıllarına dayanan oldukça eski bir ülkedir. Buradaki insanlar; ticaret, denizcilik, çiftçilik ve at yetiştiriciliği ile yaşamlarını geçiriyorlardı.
Friesian atı, “Equus robustus” dan kalmadır. 16 – 17. yüzyıllar boyunca belki daha da önce, Arap kanı, özellikle İspanyadaki Andalusian atlarına doğru tanınmıştır. Safkan İngiliz atının etkilerinden bağımsız tutulmuştur. Son 2 yüzyıl boyunca safkan olarak üretilmiştir. Friesianlılar için at üretmek ve yetiştirmek çok önemlidir. Reform dan önce Friesland’daki manastırlarda bulunan rahipler bir çok at üretmişlerdi. Yüzyıllar boyunca Frizya hükümeti kaliteli üretimi koruyucu düzenlemeler yapmıştı. Şimdi ise 1939 Dutch at kanunu, haracılık ve yetiştiricilik için kurallar koymuştur. Geçmişten kalma kayıtlardan öğrendiğimize göre, eski dönemlerde de Friesianların pek çok ülkede bilinmekteydi. 1251 yılından kalma bilgiler ve bu atların övüldüğü kitaplar mevcuttur.
Dönemin zırhlı şövalyeleri bu atları oldukça tutkulu, savaşlarda ağır yükler taşıyacak kadar güçlü ve hızlı manevralar yapabilen atlar olarak görmüşlerdir. Daha sonraları bu atın çevikliği ve esnekliği, 15 – 16. yüzyıl boyunca Paris ve İspanyadaki binicilik okullarında kullanılmasını sağladı. Ayrıca güzel görünümleri ve güçlü yapıları nedeniyle de Avrupa’nın tamamında, kraliyet mahkemeleri bu atları at arabalarında kullandılar. Muhteşem süratiyle, Friesian atı Hollanda’da kısa mesafe yarışlarında kullanılmış ve kazananlar altın, gümüş kamçılarla ödüllendirilmişti. Günümüzde Friesland’da hala araba yarışları görülür. Bu özel arabalara “sjeen” adı verilir.
Bu 2 tekerlekli arabalar 1 veya 2 at tarafından çekilir. 1880’lerden kalma geleneksel kostümlerle bir leydi ve centilmen oturur. Sjeen; sürücünün solda oturduğu ve leydi’nin sağ tarafta bulunduğu (onur ve itibar tarafı) az bulunan arabalardandır. 4’lü arabalar yaygındır. Bu geniş ve nadir koşumların gösteri amaçlı kullanımı popüler olmaktadır.
Frizyan halkı, siyah atlarının koşumdaki doğal kabiliyetleriyle büyük gurur duyarlar. Anthony Dent, (atlarla ilgili İngiliz araştırmacı ve yazar) Friesian atının eski İngiliz yağız atı ve pony’sinin karışımından meydana geldiği görüşündedir. Dent; Friesianların oldukça benzeyen Norveç Dol’ unun Friesland’ dan çalınarak veya ticaret yoluyla oraya gittiğini ileri sürer. Hollandalılar, 1609’da Amerika da keşfettikleri bölgede “New Amsterdam” ı kurdular ve buraya Friesian atlarını da getirdiler. Bu atları yeni topraklarda yetiştirmeye devam ettiler. Ancak 1664’de burayı İngilizlere bırakmak zorunda kaldılar ve bu bölgenin adı “New York” olarak değiştirildi. J
eanne Mellin’in “Morgan atı” (1961) ve “Morgan atı el kitabı” (1973) isimli kitaplarında bu ünlü Amerikan atının Friesian atından kalma olasılığından bahsetmektedir. Sürat yapabilme yeteneği, gür yeleler, uzun ve gür kuyruk ve ayaklardaki tüyler bir belirti olabilmektedir. Bu tür kuzey Amerika’da melezleştirmeyle bağlantılı olarak tamamen kaybolmuştur. 1974′ e kadar Ohio eyaleti bu atın Kuzey Amerika’ya yeniden tanıtımını engellemiştir. 1983 den günümüze Amerika’daki Friesian popülaritesi, ulusal bir kurum ve ulusal bir showu desteklemeye yetecek kadar büyümüştür. Friesian atları; Almanya, İskoçya ve Güney Afrika’ya ithal edilmiştir. Güney Afrika’ya ithal edilenler, burada “Flemish” denilen çok önceleri Belçika dan getirilmiş olan bir türün geliştirilmesini sağladı.
Friesian Atların Özellikleri
Tipik Friesian özellikleri, uyumlu bir şekilde inşa edilmiş ve uygun orantılı bir atta bulunabilir. 1.60 metre (15.3 eller) yükseklik ideal olarak kabul edilir.
Atın bacaklarının alt kısmındaki tüylerle vurgulanan akıcı, zarif ve asılı yürüyüşleri, ince bir yelesi ve güzel, uzun kuyruğu vardır. Jet siyahı tercih edilen renktir. Bu, kişilik dolu, dürüst ve çalışmaya istekli, lüks ve gururlu bir görünüme sahip bir attır.
Konfor
Birçok at ırkı kaydının kayıtlarda ve üyeliklerde düşüş yaşadığı bir zamanda, FPS büyümeye devam etti. Bu kısmen Friesian atının görünümü ve karizmasından kaynaklanmaktadır. İdeal Friesian konformasyonu aşağıdaki gibidir:
Kafa, Baş Yapısı
Nispeten kısadır ve genişlik uzunluğu ile orantılıdır. Kulaklar küçüktür ve uçları hafifçe birbirine dönük olacak şekilde tetiktedir. Gözler büyük ve parlıyor. Burun kemiği hafif oyuk veya düzdür; burun delikleri geniş. Dudaklar kapalıdır ve dişler düzgün bir şekilde birleşir. Çene kemikleri ağır değildir ve atın işteyken kolayca nefes almasına izin vermek için geniş bir alana yayılmıştır. Baş, boğaz için yeterli boşluk bırakılarak boyuna zarif bir şekilde yerleştirilmiştir. Genel olarak, kafa kuru ve etkileyicidir ve boyuna sorunsuz bir şekilde karışır.
Boyun
Boyun hafifçe sırtına eğilmiştir. Atın düzgün bir şekilde bükülmesi için yeterince uzun ve yeterince kaslıdır. Boyun yüksektedir ve alt yaka boğaz ile göğüs arasında çıkıntı yapmaz.
Bel
Bel geniş, güçlü ve kas yapısı ve boğmaca bir düzgün bir geçiş sağlar.
But yapısı iyi uzunluğu ve aşağı doğru hafif eğimli; geniş ve kaslıdır. Ne bir nokta oluşturur ne de aşırı yuvarlaktır. Kuyruk çok alçakta ayarlanmamış. Gluteal kas uzun ve iyi gelişmiştir.
Omuzlar
Omuzlar uzun ve eğimli ve ne çok geniş ne de çok dar iyi bir göğüs oluşturmak üzere birbirinden yaygın yeterince ayarlanır.
Kaburga
Kaburga uzun ve yuvarlak olmadan kalp ve akciğerler için geniş bir alan temin, kavisli. Göbek arkaya doğru yeterli derinliği korur.
Bacaklar
Ön bacaklar düzgün bir şekilde konumlandırılmıştır ve önden bakıldığında, yerdeki boşluk genişliğine paralel olarak yerleştirilmiştir. Yandan bakıldığında, fetlock ekleminden aşağıya doğru dikeydirler. Top kemiği çok uzun değil; önkol, ancak, iyi bir uzunluğa sahiptir. Paspas esnektir, iyi uzunluktadır ve zemine 45 derecelik bir açıdadır. Tırnakları geniş ve sağlamdır.
Arka bacaklar arka bakıldığında, düz. Yandan bakıldığında, bacaklar doğrudan arka bölümlerin altına yerleştirilmiştir ve sağlam, sağlam toynaklarla güçlüdür. Arka top önden biraz daha uzundur; gaskin uzun, iyi gelişmiş kaslı. Çemberdeki açı yaklaşık 150 derecedir; arka paternler yere 55 derecelik bir açıdadır.
Eklemler bacaklarında, iyi gelişmiş kurak, tendon ve bağ için iyi bir zemin oluşturmaktadır.
Genel Görünüm
Genel görünüm atın vücudunun bir kare daha yakın bir dikdörtgendir. Omuz uzun ve eğimli olduğunda, sırt çok uzun olmadığında ve krup yeterli uzunlukta olduğunda, ön, orta ve arka çeyreklerin oranı ideal 1:1:1 olabilir. At ne çok büyük ne de çok hafif.
Yürüyüş, düz dinç ve yaylı olduğunu. İyi bir adım uzunluğu var ve arka kısımlar güçle öne doğru sallanıyor.
Tırıs arka kısımdan gelen güce sahip bir ulaşan ve öne doğru hareketidir. Bir anlık süspansiyon ile yükseltilmiş ve hafif ayaklıdır. At ileri doğru hareket ettikçe diz esner ve her adımda arka bacağın iç açısı kapanır.
Dörtnal iyi desteklenen ve rehinde yeterli arka çeyrek güç ve fleksiyon ile canlı edilir.