Doğumdan sonra iştahsız inek sürekli söylenen bir durum. İneklerin doğumdan hemen önce ve doğumdan sonraki günlerde iştahsız olması, gerekli miktarda kuru madde alamamaları büyük sorunların habercisidir.
Kuru dönemde işkembe papillaları küçülmüş, işkembenin içerisindeki faydalı bakteri ve protozoalar (infusorialar) azalmıştır. İşkembenin absorbsiyon kapasitesi düşmüştür. İşkembe hareketleri yavaşlamış, işkembe durgunluğu başlamıştır. Rahim içi yavru ve yavru suları ile dolu olduğundan, karın boşluğunda işkembeyi sıkıştırmış, böyle olunca da işkembenin hacmi daralmıştır. Tabii ki kuru madde alımının yanısıra enerji alımı da düşmüştür.
Doğuma yakın günlerde ineğin iştahı azaldığı gibi, su tüketiminde de azalma söz konusudur.
Önemli ölçüde stres faktörleri devreye girdiğinden, stres hormonu salgılanmaya başlamıştır. Hatta stres hormonu Cortisol’ün metabolitleri dışkıda bile çıkacak hale gelmiştir.
Bu durumda doğuran inek her türlü hastalığa duyarlı hale gelir. Bunların başlıcaları rahim yangısı (Metritis), meme yangısı (Mastitis), midenin yer değiştirmesi (Abomasum deplasmanı = DA) ve Ketosis’tir.
Birkaç doğum yapmış ineklerde hipokalsemi ve özellikle gizli (subklinik) hipokalsemi söz konusu olabilir. Bu durum bağırsak ve ön midelerin durgunluğu ile karşımıza çıkar.
Ayrıca yaz aylarında bütün bu stres faktörlerinin üzerine ısı stresi de eklenir. Vücudun direnç sistemi baskı altına girer. Kanda ve rahim içinde vücudun en önemli savunma hücreleri olan nötrofillerin aktivitesi azalır.
İneğin sağlığı, doğumdan sonra karşımıza çıkabilecek olan hastalıkların önlenmesi, ineğin tekrar döl tutması için doğuma yakın günlerde, doğum esnasında ve doğumu takip eden günlerde özel olarak desteklenmesi gerekir.
Doğumdan Sonra İştahsız İnek Nasıl Engellenir?
Her şey uygun bir kuru dönem ve geçiş dönemi beslemesiyle başlar. Kuru dönemde inek kesinlikle şişmanlatılmamalıdır. Vücut skoru kontrol altında tutulmalıdır. Kuru dönemin son 15 gününde, hiç olmazsa son haftası içerisinde yeni döneme yani laktasyon dönemine ineğin hazırlanması şarttır. Bunun için işkembeyi destekleyen ve stresi gideren katkılar kullanılmalıdır.
Doğum olduğunda anneyi destekleyecek katkılar ile devam edilerek, takip eden lohusalık günlerinde 15 gün daha, hiç olmazsa 1 hafta daha destekler sürdürülmelidir.
Desteklerin yanısıra iştahsızlığın durumuna göre ineğe sağlıklı bir inekten veya mezbahadan alınan taze işkembe suyu içirilmesinde büyük yarar vardır (Transfaunation). En az 10 litre taze işkembe sıvısı içirilmesi özellikle tavsiye edilir.
Öte yandan ABD’deki Süt Sığırcılığı Çiftliklerinde uygulanan “lohusa takip programı” nın uygulanması ile büyük yararlar elde edilir. Sabah sağımını takiben, hayvanlar izlenir. Yemini yemeyen, yem yemek yerine yatmayı tercih eden ineklerin vücut ısısı ölçülür. Vücut ısısı yüksek çıkan inekler enfeksiyonlar bakımından, vücut ısısı düşük olan inekler hipokalsemi yönünden incelemeye alınarak, derhal gerekenler yapılır.
Lohusa Takip programı bir “erken alarm sistemi ”dir. Bu esnada inekler yürüyüş, vücut akıntıları, soluma gibi konularda da incelenmiş olurlar. Eğer her zamanki gibi “Kuru ve Temiz” ilkesine uygun bir ortamda ve hijyenik önlemlere dikkat ederek davranırsak doğum sonrası sorunlardan uzak kalmış oluruz.