Doğumdan sonra inekler MUAYENE edilmeli mi?. Doğumdan sonrası ilk 10 günde inekler günde 2 defa klinik olarak muayene edilmelidir. Klinik muayenede beden ısısı, iştah, rumen hareketleri ve rumen dolgunluk derecesi, vaginal akıntı, memelerin muayenesi, dehidrasyon durumu, süt verimi, depresyon durumu ve gaitanın kıvamı değerlendirilmelidir. Bu muayeneler olası hastalıkların önceden belirlenmesi ve tedavi edilmesine, ineğin süt verimi ve dölverimi kayıplarının asgariye indirilmesine katkı yapar.
Bu noktalardan en önemli ikisi: beden ısısı ve yem tüketimidir.
Bu iki parametre değerlendirilerek şöyle bir yol izlenebilir.
İneklerde beden ısısı yüksekse (39.5’in üzeri) inekte muhtemelen metritis veya mastitis şekillenmiştir. İneğe sıvı kaybı nedeniyle kg canlı ağırlığa 20-60 mg/kg dengeli elektrolit sıvısı, enerji desteği için %30’luk dektrozdan 500 ml ve oral 3 gün kadar 250 ml propilen glikol, yüksek ateşi düşürmek için non-steroidal antienflamatuvar, kalsiyum desteği için %20’lik kalsiyum solüsyonundan 200 ml kas içi, derialtı veya yavaş yavaş damar içi, enfeksiyonu yok etmek için sistemik penisilin, sefalosporin veya tetrasiklin verilebilir.
İnekte beden ısısı normal, iştah az ve depresyon var ise abomazum deplasmanı, subklinik ketozis, subklinik hipokalsemi veya laminitis akla gelmelidir. Bu tür durumda öncelikle ineğin gerekli muayeneleri yapılarak olası neden tesbit edilmeli, ona yönelik tedavi yapılmalıdır.
Subklinik ketozis ise %30’luk dekstrozdan 500 ml, 3 gün oral 250 mg propilen glikol ve kortikotreoid, subklinik hipokalsemi ise %20’lik kalsiyum solüsyonundan 500 ml damar içi, subklinik laminitis ise antihistaminik veya antienflamutuvar etkili bir ilaç verilmelidir. Abomazum deplasmanı ise operasyon yapılmalıdır. Sola deplasmanlarda buscopan enjeksiyonu ve konsantre yemi kesip, kaba yemle beslemeyle sonuç alınabilmektedir. Eğer sonuç alınmazsa operasyon düşünülmelidir. Sağa deplasmanda üzerinden uzun zaman geçen olgularda prognoz şüpheli olmakla birlikte, operasyon yapılmalıdır. Kısa süreli sağa deplasman olgularında operasyonla başarılı sonuçlar alınabilir.
Prof.Dr. Ayhan Baştan
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi