Dişi Köpeklerde Kızgınlığın Ertelenmesi Nasıl Yapılır?. Köpek sahipleri kızan olan köpeklerini çiftleştirmek istemedikleri zaman veya dönemler olmaktadırlar. Köpeklerin kızgınlığı, kızan olması, kızana gelmesi veya çiftleşme isteği gibi halk arasında farklı şekilde tabir edilen köpeklerde seksüel isteği ertelemek mümkün mü? ya da nasıl yapabiliriz diye sürekli sorulmaktadır.
Aslında bu konu hakkında Dişi Köpeklerde Kızgınlık (Çiftleşme) dönemi yazısının sonunda az da olsa değinmiştim. Daha net ve anlaşılır olması bakımında bu konuyu daha detaylı olarak değinmek daha doğru olacağından yazıyı yazmaya karar verdim.
Dişi köpeklerde kızgınlığın ertelenmesi geçici veya devamlı olarak sağlamak mümkündür. Köpeklerde bu tür girişimlerin anöstrus diye tabi ettiğimiz dönemde ya da kızgınlık döneminden (östrüs dönemi) 2 ay sonra ya da kızgınlık döneminden 1 ay önce yapılmalıdır.
Anöstrüs dönemde dişi köpeklerde uzun süreli progesteron preperatları subkutan enjesiyonlarıyla proöstrüsün (kızgınlık evresinden önceki dönem) başlaması ertelenir. Aynı amaçla progesteron yerine delmadinon asetat (DMA) ‘da kullanılmaktadır. Bu şekilde proöstrüsün başlanması engellenmektedir. Bazı bilim insanlarının düşüncelerine göre bu durumu 2 yıldan fazla devam ettirmemek gerekir. Aynı yöntemle proöstrüs da görülen kızgınlıkların baskılanması için de kullanılmaktadır.
Progesteronun östrüsü (kızgınlık dönemi) baskılanması için kullanılan beden ağırlığına göre kullanılması gereken dozlar aşağıda kısaca belirtelim;
| Beden Ağırlığı (kg olarak) | Progesteron Dozu |
| 5 kg dan küçük olanlarda | 12.5 mg |
| 5-8 kg arası | 25 mg |
| 8-12 kg arası | 37.5 mg |
| 12 kg ‘dan büyük olanlara | 3 mg/kg |
Proöstrüsü (kızgınlık döneminden önceki dönem) ertelemek PRG (proligeston) gibi uzun etkili progesteronlar yeterli olmaktadır. Eğer ki sürekli erteleme isteniyorsa, 3 ay sonra ikinci, 4 ay sonra üçüncü ve bunları izleyen süreçte her 5 ayda bir sefer olmak kaydıyla enjeksiyonlar devam edilir. Eğer ki köpeğinizin gebe kalmasına karar verdiyseniz son iğneden sonra iğne yapılmaz ve 6 ay sonra köpeğiniz kızana gelir.
Proligeston ‘un köpeklerde beden ağırlıklarına göre dozu aşağıda verilmiştir.
| Beden Ağırlığı (kg bazında) | Dozu (mg/kg bazında) |
| 5 kg ‘dan az olanlarda | 30 |
| 5-10 kg arası | 25-30 |
| 10-20 kg arası | 17.5-25 |
| 20-30 kg arası | 15-17.5 |
| 30-45 kg arası | 12-15 |
| 60 kg ‘dan fazla olanlarda | 10 |
Dişi Köpeklerde Kızgınlığın Ertelenmesi İçin Kullanılan Oral Preperatlar ve Dozları
Oral olarak aktif olarak kullanılan preperatlardan Medroksiprogesteron asetat (MAP) ve Megestrol asetat (MA) anöstrüs döneminde düşük dozlarda kullanılırsa da proöstrüs ertelenebilir. Yalnız bu uygulamanın şöyle bir dezavantajı var sabit olarak dozlamanın güçlüğüdür.
Megestrol asetat (MA) dozu uygulamanın başlangıçta seksüel aktiviteye bağlıdır. Eğer uygulama beklenen kızgınlık öncesi dönemden en az 7 gün önce başlamış ise 0.55 mg/kg/ günlük ağızdan alınmak süretiyle 30-35 gün süre ile devam edilmelidir. Eğer ki bu uygulama esnasında kızgınlık belirtileri ortaya çıkarsa ya da şüpheli bir belirti oluşacak olursa bu durum da dozu artırmak gerekir ki 2.2 mg/kg/günlük dozunda ayarlanmalıdır. Artırılan doz sayesinde kızgınlık belirtileri ortadan kaldırılmış olur.
Dişi köpeklerde kızgınlığın ertelenmesi için en çok kullanılan preperat androgen Miboleron hormonudur. Bu andregon, hipofiz gonadotropinlerin sentez ve salınımını inhibe ederek etkisi göstermektedir. Ağız yoluyla beklenen etki için kızgınlık öncesi döneminden (proöstrüs) 30 gün önce başlanmalıdır. Uygulama anında kızgınlık öncesi dönem belirtileri ortaya çıkarsa hormonun olası teratogenik etkisi nedeniyle dişi köpeğiniz gebe bırakmamalısınız.
Miboleronun günlük oral olarak kullanım dozları;
| Beden ağırlığı (kg olarak) | Doz (mcg/kg olarak) |
| 0.5-12 | 30 |
| 12-23 | 60 |
| 23-45 | 120 |
| 45 kg dan fazla | 180 |
Mibolerona 2 yıl devam edilebilir ve normal östrüs uygulamanın bitiminde 7-200 gün sonra oluşabilir.
Özet olarak dişi köpeğinizin kızgınlığını ertelemek için kullanılan hormonlar, hormonların dozları ve bu hormonları kullanım sıklığı hakkında bilgiler verdik. Tüm bu durumlara rağmen bu dönemlerin kaçırılması, dozun net olarak ayarlanamaması gibi birçok faktörden ötürü dişi köpeğiniz kızana gelip gebe kalabilirler. Eğer ki dişi köpeğinizin kesin olarak gebe kalmasını istemiyorsanız Veteriner Hekim ‘inize başvurun ve
ovariohisteroktomi operasyonunu yaptırarak bu ihtimali tamamen ortadan kaldırabilirsiniz.