Dişi köpeklerde kızgınlığın baskılanması. Bir önce ki yazımızda dişi köpeklerde kızgınlığın ertelenmesi konusuna değinmiştik. Şimdi ise kızana gelmiş bir dişi köpeğimizin gebe kalmamasını istiyorsak ne yapılması gerektiğine değineceğiz. Başlamış bulunan kızgınlığın ilk dönemi ve kızgınlık dönemlerin (proöstrüs-östrüsün) baskılanması için de progestagenler kullanılmaktadır. Köpeklerde anılan hormonlar kızgınlığın ilk dönemi yani proöstrüsün erken döneminde, pratik olarak kanamanın ilk üç gününde, mutlaka enjekte edilmiş olmalıdır. Enjeksiyon proöstrüsün geç dönemlerinde uygulanırsa, doğum kanalı (cervix) ‘in açık olması nedeniyle bakteri dokunun içerisine girmesi sonucu, artan progesteron etkisi ile pyometra olguları ortaya çıkabilir.
Uzun etkili progestagenlerden PRG (proligeston) kullanılabilir. Enjeksiyondan sonra kanama ve seksüel aktivite azalır ve beş gün içinde kaybolur. Uygulamayı izleyen kızgınlığın ilk dönemi ve kızgınlık dönemlerin proöstrüs-östrüs 3-9 ay (ort. 6 ay) sonra görülür.
Köpeklerde kızgınlığın baskılanmasında, oral yolla yani ağız yoluyla aktif olan progestagenlerin erken kızgınlığın ilk evresi olan yani proöstrüste başlanarak sekiz gün devam edilmelidir. Devam eden günlerde daha yüksek dozda verilmesi ile östrüs belirtileri beş gün içinde baskılanabilir.
Uygulamada doğru zamanlama önemlidir
Dişi köpeklerde kızgınlığın baskılanması için dozlamada geç kalınırsa
yumurtalıkta folliküllerin belli bir gelişme kademesinden sonra gerileyip kaybolması (atrezi) sağlanamaz. Bu sebepten dolayı mutlaka ilaçların verilmesinde geç kalınmamalıdır. İzleyen proöstrüs çoğunlukla uygulamanın bitiminden 4-6 ay sonradır. Bu amaçla oral yolla aktif olan Megestrol asetat (MA), erken proöstrüste 2.2-5 mg/kg dozda sekiz gün süre ile verilebilir. Proöstrüs belirtileri uygulamadan 2-3 gün sonra kaybolur. İzleyen östrüs 4 aydan sonra şekillenir.
Başlayan proöstrüsü baskılamak üzere Medroksiprogesteron asetat (MAP) oral yolla; ağırlığı 15 kg’a kadar olan köpeklerde ilk dört gün 10 mg, izleyen 12 günde ise 5 mg dozda kullanılabilir. On beş kilodan ağır köpeklerde doz bir misli arttırılarak verilir. Karnivorlarda aynı amaçla pilokarpinde kullanılabilir. Pilokarpin (% 1) 2-4 damla oral olarak verilirse, izleyen iki günde östrüs belirtileri kesilir.
Henüz yeterince pratiğe aktarılmamakla birlikte, kuvvetli GnRH antogonistleri kullanılarak östrüsler ertelenip, yatıştırılabileceği gibi, GnRH ya karşı immunizasyon da fertilitenin düşmesine sebep olarak bu konuda dolaylı şekilde etkili olmaktadır.