Covid 19’un sağlık çalışanlarına etkisi bariz gözlenmektedir. Sağlık sektörü hizmet sektörünün en önemli alanlarından biridir. Sağlık çalışanlarının genel olarak yaptıkları işler; bir kişinin hayatının korunması, kurtarılması ve sürdürülebilmesi ile ilgili olduğu için bulundukları iş ortamı doğası itibariyle son derece streslidir. COVID-19 pandemisinin beraberinde getirdiği fiziksel mesafe gerekliliği, bulaş korkusu, ekonomik kayıplar, kendinin ve aile üyelerinin sağlığından endişe etme ve yakınının virüs nedeniyle yaşamını yitirmesi oldukça zorlayıcı unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumsal anlamda neredeyse her birey için geçerli olan bu durumlara ek olarak sağlık çalışanları mesleklerinin doğası gereği pandemi sürecinden daha fazla etkilenmiş ve zorlayıcı yaşam olayları ile yüzleşmek zorunda kalmıştır.
Sağlık çalışanlarının mesleki faaliyetleri boyunca işinin doğası gereği genel anlamıyla risk altında olduğu söylenebilir. Kaliteli hizmet sunumu için hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan sağlık çalışanı, zaman içerisinde psikolojik ve fiziksel sağlığını, iş motivasyonunu dengede tutmakta zorlanabilir. Hastayla yakın temas kurulması, onların sıkıntı ve acılarına tanıklık edilmesi ve her şeyden evvel hastane ortamında birincil yardım figürü olunması beraberinde birçok sorunu getirebilmektedir. Bu süreç; sağlık çalışanı üzerinde psikolojik, fiziksel ve mesleki anlamda olumsuz etkilere işaret etmektedir. Bu etki bütünü, sadece bireysel çerçevede kalmayıp uzun vadede sağlık hizmetlerinin de aksamasına yol açabilecek bir boyuta ulaşmaktadır ve COVID-19 pandemisin de daha dikkate değer bir boyuta ulaştığı düşünülmektedir.
Yapılan araştırmalara göre, salgın döneminde veya sonrasında her 6 çalışandan birisinde çok ciddi stres belirtileri görülmektedir. Ayrıca araştırmalarda karantina süresinin 10 günü geçmesi durumunda bir risk olarak travma sonrası stres bozukluğunun oluşmasının arttığı da görülmektedir.
Pandemi sürecinin sağlık çalışanlarının üzerinde oluşturacağı etkilerden birisi de tükenmişliktir. Maslach’a (1981) göre duygusal tükenme duygularının artması tükenmişliğin önemli bir yönüdür. Diğer pek çok değişkenin yanında Pandemi sürecinde kişilerin gösterdikleri sorumsuz davranışlar da sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyi, tutum ve duyguları üzerinde etkili olabilir. Sağlık çalışanlarının duygusal kaynakları tükendikçe, psikolojik düzeyde artık kendilerini işlerine veremeyebilirler.
Sağlık çalışanlarının bu süreçte aldıkları mesleki risk ve çalışma saatlerinin artmasına rağmen emeklerinin karşılığını alamamışlardır. Belirli süre döner sermayelerin tavandan verilmesi bütün sağlık çalışanlarını ne yazık ki kapsamamıştır. Yardımcı sağlık personeli pandemi sürecinde sağlık çalışanlarına sağlanan ücretsiz konaklama ve ulaşım hakkı, ek ödemeler gibi imkanlardan yararlanamamıştır. Aynı riskli ortamda çalışan sağlık çalışanı grupları arasında farklı haklar sağlanması çalışma ortamındaki barış ortamını bozmuş ve yardımcı sağlık personelinin yaşadığı tükenmişliği derinleştirmiştir.
Kaynakça:
- Bozkurt, A., Karakoç, B., Sönmez, E., vd. “Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığının korunması İçin Sağlık Kurumu Yöneticilerine Öneriler”
- psikiyatri.org.tr
- tubitak.gov.tr
- ttb.org.tr