Covid-19 Pandemisi, insanlık tarihine bakıldığı zaman milyonlarca insanın ölümüne sebep olan İspanyol Gribi, Kolera, Veba vb. salgın hastalıklar uzun süren mücadeleler gerektiren krizler doğurmuştur. Bu salgınların çoğu birkaç yıl içerisinde kaybolurken, bazıları on yıllarca devam etmişlerdir.
Aralık 2019’da Çin’in Hubei eyaletine bağlı Wuhan şehrinde nedeni açıklanamayan solunum yolu enfeksiyonu vakaları tespit edilmiş olup bu enfeksiyonun değişen şiddetlerde pnömoniye sebep olduğu bildirilmiştir. 7 Ocak 2020 ’de etken daha önce insanlarda görülmeyen yeni tip Koronavirüs olduğu tespit edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü 12 Şubat 2020 ‘de yakın temas ile insandan insana bulaşan ve Koronavirüs ’ün neden olduğu bu hastalığa COVID-19 (SAR-CoV-2) adını vermiştir. COVID-19 hastalığının ilk vakaların da Wuhan ’ın Huanan deniz ürünleri toptan satış pazarına doğrudan maruz kalma ile bağlantılı olduğu, bu yüzden hayvandan insana bulaş ana mekanizma olduğu varsayılmış olsa da sonraki vakaların hayvan teması olmaması sebebiyle insandan insana bulaştığı sonucuna varılmıştır.
Covid-19 Pandemisi Virüsün Özellikleri
Koronavirüsler, tek zincirli, pozitif sarmallı, yüzeylerinde çubuksu uzantıları olan zarflı RNA virüsleridir. Bunlar genellikle yetişkinlerde solunum yolu enfeksiyonlarına yol açan patojenler olarak bilinirler. COVID-19 kısa sürede tüm dünyaya yayılmış ve 6 ayın sonunda ise dünyada 10 milyonu aşkın hasta sayısına ulaşmıştır. Ülkemizde ilk vakanın açıklandığı 10 Mart 2020 tarihinden 1 gün sonra 11 Mart 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) pandemi ilan etmiştir.
Pandemi Nedir?
Pandemi; birden fazla ülkede ya da kıtada çok geniş bir alanda yayılım gösteren salgın hastalıklara verilen genel isimdir. Bir hastalığın Pandemi olarak ilan edilebilmesi için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) üç kıstas belirlemiştir. Bunlar;
- İnsanlara kolayca bulaşabilmesi
- Etkenin yeni bir virüs veya mutasyona uğramış bir ajan olması
- İnsandan insana kolay ve sürekli bir şekilde bulaşmasıdır.
Koronavirüs ’ün pandemi ilan edilmesinin nedeni, tüm ülkeler için tehdit oluşturan hastalık etkeninin, insandan insana kolay ve hızlı bir şekilde yayılıyor olmasıdır. COVID-19 şimdiden 21. yüzyıla damgasını vurmuş olmasına rağmen, dünya hala bu hastalığı tanıma aşamasındadır.
Covid-19 pandemisi ve akabinde yaşanan gelişmeler, sağlık başta olmak üzere pek çok açıdan dünyayı etkisi altına almıştır. Devam etmekte olan Covid-19 pandemisi ekonomik, politik ve zihinsel sağlık üzerine ciddi etkiler bırakabileceği düşünülmektedir.
Kaynakça
- Aysan AF, Balcı E, Karagöl ET, Kılıç E, Gültekin F, Şahin F, vd. (2020). Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. Şeker M, Özer A, Tosun Z, Korkut C, Doğrul M, editörler. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No:34; 2020.
- Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R. (2020).Features, Evaluation andTreatmentCoronavirus (COVID-19). StatPearls Publishing.
- Bulca-Karadem, F. (2020). Sağlık Çalışanlarında Covid Korkusunu Belirleyen Psikiyatrik Değişkenlerin İncelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Isparta, Türkiye.
- Zoralioğlu, M. (2020). COVID – 19 Tanısı ile İnterne Edilen 30-50 Yaş Arası Hastalarda Cinsiyetin Prognoz Üzerine Etkisi Ve Bunu Etkileyen Diğer Faktörler. Tıpta Uzmanlık Tezi T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ümraniye Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi İç Hastalıkları Kliniği, Ümraniye, İstanbul, Türkiye.