COVID-19 Pandeminin Evcil Hayvanlara ilişkin bilinmesi gereken gerçekler de SARS-CoV-2 (yeni koronavirüs) insandan insana bulaşmaktadır. Bu bulaşmada damlacık yolu önemli bir rol oynamaktadır. COVID-19 hastaların tükrük, balgam ve dışkılarında SARS-CoV-2 virüsü tespit edilmiştir. Fakat bu zamana kadar evcil hayvanlardan insana geçiş bilimsel olarak gösterilmemiştir.
SARS-CoV-2 enfeksiyonları insan popülasyonunda yaygın olarak görülmüştür fakat bazı hayvanların COVID-19 bireyler ile yakın temas sonrası enfekte oldukları bildirilmiştir. Bu zamana kadar COVID-19 enfekte olmuş insanlarla yakın temas sonrası, köpek, kedi, kaplan ve mink’te SARS-CoV-2 virüsü tespit edilmiştir.
SARS-CoV-2 virüsü ile hayvanların deneysel enfeksiyonları, hayvan sağlığı ve refahı, vahşi yaşamı koruma ve biyomedikal araştırmalar için kullanılmaktadır. Bu amaç ile Rhesus macaques (bir maymun türü), gelincikler ve kediler gibi bazı hayvanlar, SARS-CoV-2 virüsü ile hastalığın patolojisi, epidemiyolojik çalışmalar, aşı ve antiviral ilaçların geliştirilmesi için deneysel olarak enfekte edilmiş ve bu amaç altında insanlığa hizmet için kullanılmışlardır.
Aşağıda belirtilen önlemlere COVID-19 hastalığının bulaşmasının en aza indirilmesi veya önlenmesi için dikkat edilmelidir.
1. COVID-19 hastalığı ile ilgili mücadelede insanlar için önerilen sosyal mesafe, izolasyon ve hijyen kurallarına uyulması pandeminin bu aşamasında evcil hayvanların korunması içinde geçerlidir.
2. Evcil hayvanların mekanik olarak virüsü taşıyacağı ihtimali göz önünde bulundurularak ev dışındaki insanlarla veya diğer hayvanlarla yakın teması engellenmelidir.
3. Köpek gibi evcil hayvanlarınızı sokakta gezdirdikten sonra ev içerisine alırken, hayvanların ayaklarının temiz sabunlu su ile yıkanmasında fayda görülmektedir. Kedilerin ev dışına bu dönemde bırakılmaması önerilmektedir.
4. İnsanların toplu bulunduğu yerlerde, asemptomatik (klinik belirti göstermeyen COVID-19 taşıyan birey) COVID-19 taşıyıcıları olma ihtimaline karşı, evcil hayvanınızın insanlar ile teması engellenmelidir.
5. COVID-19 hastası ve evde karantina altında iseniz, evcil hayvanlarınızı öpmekten veya yakın temas içerisinde olacak davranışlardan içerisine girmeyin ve mümkün olduğunca evcil hayvanınızla temastan kaçının.
6. COVID-19 hastası ve evde karantina altında iseniz, yiyecek ve içeceklerinizi evcil hayvanlarınızla lütfen paylaşmayın. Fakat hayvanınıza tek kullanımlık eldiven ve maske kullanarak yiyecek ve içeceklerini verininiz ve onu ayrı bir odada tutunuz.
7. COVID-19 hastası ve evde karantina süreniz bitti ise evcil hayvanlarınıza ve diğer insanlar bulaştırma yoktur.
8. COVID-19 hastası veya şüpheli bireylerin hayvanat bahçesi hayvanları ile de teması engellenmelidir.
9. COVID-19 hastası ve hastanede müşahede ve/veya tedavi altında iseniz, evcil hayvanınızın bakım ve beslenmesi için hayvanınızı bir bakım evine bırakınız. Şayet bir tanıdığınız veya akrabanız hayvanınıza bakacak ise lütfen evcil hayvanınızın mekanik olarak virüsü taşıyacağını unutmayınız. Gerekli önlemleri alınması için uyarıları yapınız.
10. Yapılan bir çalışmada, kümes hayvanları ve domuzların SARS-CoV-2 enfeksiyonuna duyarlı olmadığı fakat kediler ve gelinciklerin duyarlı olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden daha dikkatli olunmalıdır.
11. Evinizde ekzotik bir hayvan besliyorsanız ise yukarıda belirtilen kurallar geçerlidir. Çünkü ekzotik hayvanlar ile SARS-CoV-2 virüsünü ilişkisinin gösterilmesi için bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır.
12. SARS-CoV-2 virüsünün teşhisinde insanlarda olduğu gibi, evcil hayvanlardan alınan oral, nazal ve fekal / rektal örneklerde RT-PCR yapılmalıdır.
13. Şayet bir hayvan SARS-CoV-2 pozitif olarak tespit edilmiş ise, diğer canlılar ile sosyal mesafe, izolasyon ve hijyen kurallarına test sonucu negatif oluncaya kadar dikkat edilmelidir.
14. Evcil hayvanınız hastalanır ise veya sağlığı hakkında endişeniz var ise veteriner hekiminizle görüşünüz. Veteriner hekiminizin uygun görmesi halinde, evcil hayvanınızın testleri için T.C. Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Veteriner Kontrol Enstitüleri ile irtibata geçebilirsiniz.
COVID-19 Pandeminin Evcil Hayvanlara İlişkin Bilinmesi Gereken Gerçekler