Yangı giderici ilaç uygulamaları, Yangı yani iltihap; sıcaklık, kızarıklık, şişlik ve ağrı ile karşımıza çıkan bir olgudur. Yangı görülen organın işlevi de bozulur.
Yangı giderici ilaç ise yangı oluşturan bileşenlerin meydana gelmesini engellemek suretiyle yangı gidermeye yardımcı olurlar.
Genel olarak ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak bilinen bu ilaçlara yabancı literatürde NSAID adı veriliyor. Anlamı kortizon olmayan antiinflamatuar (yangı giderici) ilaçlar.
Kortizon içeren ilaçların da yangı giderici etkisi vardır. Ama kortizonlu ilaçlar immun sistemi yani vücudun bağışıklık-direnç sistemini baskılama özellikleri olduğundan her zaman kullanılmaları doğru değildir.
Yangı giderici ilaçların en “ünlü” olanı asetilsalisilik asit, diğer adıyla, Aspirin’dir.
ABD’de çiftlik sahipleri bolus olarak hazırlanmış aspirinleri çokça kullanırlar. 100 mg/kg hesabıyla sabah-akşam yuttururlar. Diğer yangı gidericilere göre Aspirin’i tercih etme sebepleri ette ve sütte arınma süresinin sadece 1 gün olmasıdır. Çünkü diğerlerinin arınma süreleri uzun ve ABD’de arınma sürelerine çok dikkat ediyorlar.
Çiftlik hayvanlarında kullanılan yangı giderici ilaçlar Meloksikam, Carprofen, Ketoprofen, Tolfenamik asit ve Flunixin meglumine etken maddelerini içeren ilaçlardır. Bunlar prospektüslerine göre damar içi (İ.V.), kas içi (İ.M.) veya peros (P.O.) ağız yoluyla kullanılabilirler. Ülkelerdeki ruhsatlandırma koşullarına göre kullanılabilecek oldukları hayvan türleri prospektüslerinde belirtilmiştir.
Keçiler daha duyarlı hayvanlar oldukları için bazı yangı gidericiler keçilerde kullanılmaz. Ancak meloksikam, keçilerde oral yolla (ağız yoluyla, peros) olarak kullanılır. Flunixin meglumine etken maddeli ilaçların da keçilerde kullanılabileceği bildirilmektedir.
Yangı giderici ilaçlar solunum yolu enfeksiyonlarında, akut mastitislerde (meme yangılarında) kullanılırlar.
Özellikle E.coli mastitislerinde ortaya çıkan LPS (endotoksin)lere karşı etkili olduklarından özellikle tercih edilirler. Kortizonlu ilaçlar ise vücudun direnç sistemini geriye ittikleri için tercih edilmezler. Yangı giderici ilaçların (NSAID) kas ve kemik ağrılarında, cerrahi işlemlerden sonra, ayak hastalıklarında kullanımları yarar sağlar. Enfeksiyonlarda antibiyotiklerle birlikte kullanımları enfeksiyonların çabuk düzelmesini temin eder.
Yangı giderici ilaçların sık sık kullanımları ve doz aşımları yan etkiye yol açar.
Kullanım hataları mide-bağırsak sisteminde erozyona, ülserlere, ishale yol açabilir. Böbrek ve karaciğerde hasara, kanın pıhtılaşmasında sorunlara sebep olma ihtimali vardır.
Yangı gidericilerin glukokortikoidlerle (kortizonlu ilaçlarla) birlikte kullanılmaları önerilmez. Ayrıca diğer yangı giderici ilaçlarla birlikte kullanılmaları da sakıncalıdır. Genel olarak; 3 uygulamadan daha fazla kullanımlarının zararlı olabileceği belirtilmektedir.
Doğum öncesi ve sonrası günlerde kullanımlarına da dikkat edilmelidir. Yapılan çalışmalarda Flunixin meglumine etken maddeli ilaçların doğum çevresinde (önce ve sonra) kullanımının sonun atılamamasına ve ölü doğuma sebep olduğu yönünde bulgular elde edilmiştir. Hatta ölü doğum ihmalini 5 kat arttığını bildirilmektedir.
Ketoprofen ve Meloksikam ile yapılan çalışmalarda böyle bir risk olmadığı, tam tersine doğum çevresinde kullanımlarının özellikle önerildiği belirtilmiştir.
Diğer yandan NSAID (yangı gidericilerin, antiinflamatuar ilaçların) hayvan refahı yönünden de kullanımı tavsiye edilen bir uygulamadır.
Ağrıyı keserek, özellikle, ayak ağrılarında hayvanları rahatlattığı için hayvan refahına yardımcı ilaçlar olarak tanımlanırlar.
Yangı gidericiler 1 haftadan küçük buzağılarda ve 2 haftadan küçük kuzu ve oğlaklarda da kullanılmazlar. O yüzden yangı giderici ilaçları veteriner hekime danışarak ve prospektüslerini okuyarak kullanmak şarttır.