Atlarda Donlar mevzusuna başlamadan önce don nedir? ne anlama gelir? öncelikle bu sorulara cevap verelim.
Atların bedeni örten kılların (örtücü kılların) bir bütün olarak gösterdikleri renge ya da renkler karışımına Don denir.
Atlarda Donlar durumlarına göre üç ana grup altında incelenirler.
- Esas (Asil) Donlar
- Türev Donlar
- Alaca Donlar
1. Esas (Asil) Donlar
Tayın doğduğunda sahip olduğu ve yaşamı boyunca değişiklik göstermeyen donlar bu gruba girerler. Esas donlar şunlardır.
A. Al Don
Bu donda beden, bacaklar. yele ve kuyruğu örten kıllar kırmızı renktedir. Kırmızı rengin az ya da çok açık veya koyu tonları (nüansları) olabilmektedir.
Vücudun tamamı kırmızıdır.
1-Açık Al
2-Koyu Al
3-Adi Al
4-Akkanat Al: Kıllar açık parlak kırmızı renkte, yele ve kuyruk beyaz ya da çok açık sarıdır (yıkanmış gibi).
5-Sütlü Kahve Al
6-Altuni Al
7-Kiraz Al
8-Kestane Al
9-Yanık Al
B. Yağız Don
Bu donda beden, bacaklar. yele ve kuyruğu örten kıllar siyah renktedir. Vücut tamamen siyahtır. Siyah rengin tonlarına göre isimler alır.
1-Kuzguni Yağız
2-Donuk Yağız
C. Doru Don
Atlarda Donlar da doru don çeşidinde bedeni örten kıllar kırmızı fakat yele, kuyruk ve bacakların distal kısımları (carpal ve tarsal eklemlerin aşağı kısımları) siyah renktedir.
1-Açık Doru
2-Koyu Doru
3-Kirazi Doru
4-Kestane Doru
5-Yanık Kestane Doru
D. İzabel Don
Bu donda beden, bacaklar, yele ve kuyruğu örten kıllar sarı özellikle saman sarısı rengindedir. YANİ vücut tamamen sarı renktedir.
E. Kula Don
Atlarda Donlar da donda bedeni örten kıllar saman sansı renginde olmakla beraber; yele, kuyruk ve bacakların distal kısımları siyah renktedir. Sarı renge göre bu don da dört ton görülür.
1-Açık Kula
2-Koyu Kula
3-Kurt Kulası
2. Türev Donlar
Tay doğduğunda sahip olduğu dona, zamanla beyaz kılların girmesi ile sonradan meydana gelen donlardır.. Tay 1.0-1.5 yaşına ulaştığında gerçek donu ortaya çıkar. Bu nedenle, pedigrili yetiştirme yapılan ırklarda, tayın donu 1.0-1.5 yaşında tekrar tesbit edilir ve pedigrisinde düzeltme yapılarak yetkili kuruluş tarafından pedigriye don düzeltmesi yapıldığına dair not düşülerek, mühürlenir ve imzalamr.
Türev donlar şunlardır;
A. Kır Don
Bedeni örten kılların beyaz kıllarla karışmış şeklidir. Beyaz kilim tay doğduğunda yoktur, sonradan çıkarlar. Kır donun, siyah veya kırmızı kılların azlığına, çokluğuna veya gösterdikleri şekillere göre sekiz tane çeşidi bulunmaktadır.
Bunlar;
1- Pamuk Kır
2-Açık Kır
3-Koyu Kır
4-Demiri Kır
5-Bakla Kır
6-Çilli Kır
7-Kızıl Kır
8-Mercani (Üveyik) Kır
B. Ahreç Don
Bedeni örten kılların kırmızı ve beyaz karışımı kıllardan oluşması fakat yele, kuyruk ve bacakların distal kısımlarının siyah renkte olmasıdır.
1-Açık Ahreç
2-Adi Ahreç
3-Koyu Ahreç
4-Kızıl Ahreç
C. Boz Don
Beden yanında yele, kuyruk ve bacakların distal kısıımlarının da kırmızı ve beyaz kılların karışımından oluşmasıdır.
1-Açık Boz
2-Adi Boz
3-Koyu Boz
4-Kar Yağdı Don
5-Kaplan Lekeli Boz
3. Alaca Donlar
Bedende iki ayrı donun parçalar halinde bulunması ile meydana gelen donlara Alaca donlar denir. Eğer beden üzerindeki beyaz parçalar, diğer renkteki parçalardan büyük olursa Alaca kelimesi bu parçaların görüldüğü donun önüne, aksi olursa arkasına yazılır. Alaca doru veya doru alaca gibi.
1-Alaca Koyu Al
2-Koyu Al Alaca
3-Alaca Yağız:
4-Alaca Kula