Atlar ve Et Verimleri, atlar insanlığın en eski dostlarından birisidir. Özellikle Türk kültüründe atın çok önemli bir konumu vardır. Özellikle Asya ve Avrupa arasında gerçekleşen büyük göçler, atların geniş bir alana yayılmasını sağlamıştır.
Atlar verim özellikleri bakımından 3’e ayrılır;
• Tay verimi
• İş verimi (Yarış performansı)
• Et verimi
Atların Et Verimleri
Atların et verimi yönünden yararlanmasını inceleyecek olursak eğer;
Atların et verimleri açısından yararlanılması, diğer eti yenen türlere göre oldukça azdır. Bunun ülkemizdeki en etkili sebebi dini bakış açılarıdır. Ancak Kazakistan’da at eti koyun, sığır, tavuk ve balık eti ile karılaştırıldığında en çok tüketilen et olarak karşımıza çıkıyor. Fransa, Belçika ve Hollanda gibi ülkelerde entansif şekilde at besiciliği yapan çiftlikler bulunmaktadır. Ve et üretimi için genellikle soğuk kanlı (ağır) at ırkları tercih edilmektedir.
Atlarda besi performansı ve karkas özellikleri yaş, ırk, cinsiyet ve besi yöntemine göre şekil almaktadır. Çeşitli çalışmalar sonucunda beside günlük canlı ağırlık artışının 500-1000 g, karkas randımanının ise % 55-65 arasında değiştiği görülmüştür. Karkasta kas oranı % 54-72, yağ oranı % 10-15 ve kemik oranı % 14-18 civarındadır.
At eti, göze batacak derecede koyu kırmızı veya mavimsi kırmızı renktedir. Ve hava ile teması sonucu siyaha yakın pas rengini alır. Tatlımsı bir tada ve kokuya sahiptir. At eti, karakteristik olarak yağ ile mermerleşmiş şekilde değildir. Fazla miktarda interfibriller bağ dokusuna sahiptir. Yağı çok miktarda olein içerdiğinden yumuşak ve açık altın sarısı veya koyu sarı rengindedir.
Orta Asya ülkelerinde yetiştirilen Yakut, Altay, Bashkir, Kazakh, Kustum ve Moğol gibi at ırklarından iş veriminin yanında et verimi açısından da fayda sağlanır. Bunlardan bazılarına değinelim;
Yakut atı; Rusya, Kuzey ve Orta Sibirya’da bulunur. Oldukça büyük ve iri bir yapısı vardır. Don renkleri genellikle doru, gri-kahve ya da gridir. Bu atlar iyi birer et kaynağıdır. 6 aylık bir Yakut atının et ağırlığı 105 kg’dır. 2,5 yaşında 165 kg ve yetişkin olduğunda 228 kg’a kadar ulaşır.
Kazakh atı; En yaygın olanları Jabe ve Adayev’dir. Jabe atları Aktubinks bölgesinin kuzey kesiminde ortaya çıkmıştır. Don rengi doru, koyu doru, kızıl ve bazen de demir kırdır. Bu atlar et ve süt verimlerinin iyi olmasıyla tanınır. Çok çabuk kilo alırlar. Kesimde et verimi % 57-60’lara ulaşır.
Entansif at besisinde süt tayı (6 aylık taylar), 10-12 aylık taylar, 18-24 aylık taylar ve 30 aylık taylar kullanılır.
KAYNAKÇA